ماجراي الحاق بزرگترين معدن طلاي آزربايجان به استان كردستان

بزرگترين معدن طلاي آزربايجان (داش كسه‌ن بهارلوي قروه-ساري گونئي) چگونه به استان كردستان پيشكش شد؟

معدن داش كسن بهارلوي قروه –ساري گونئي تا چند سال پيش در دهستان گؤل تپه در قلمرو شهرستان كبودرآهنگ -كؤره‌نگ استان آزربايجاني همدان قرار داشت. اما پس از كشف منابع عظيم طلا در آن، در دوره اخير از سوي دولت جمهوري اسلامي ايران بي سر و صدا و در در غفلت تركها، از شهرستان ترك نشين و آزربايجاني كؤوه‌نگ (كبودرآهنگ) استان همدان منتزع و به استان كردستان الحاق و در واقع پيش كش شد. اين اقدام خائنانه بنا به مصوبه هئيت وزرا و به پيشنهاد وزارت كشور در تاريخ ١٣٦٩ با امضاء نائب رئيس جمهور حسن حبيبي و با تائيد رياست جمهوري هاشمي رفسنجاني، دو تن از از سران پان ايرانيست جمهوري اسلامي ايران تحقق يافته است

مهران بهاري

٠٧ يئلين آي، ٢٠٠٥ (تويوق ايلي)

از وئبلاگ بيجار-قروه، وئبلاگي ويژه مناطق آزربايجاني و ترك نشين استان كردستان

http://bicar-qorve-az.blogspot.com/

سؤزوموز

مطلب زير در باره منابع طلاي داش كسن بهارلو (و يا ساري گونئي، ساري گوناي)، واقع در بخشهاي از ديرباز آزربايجاني و هميشه ترك نشين شهرستان قروه (قوروا) ميباشد. اين مطلب به نيت تقبيح بايكوت اعمال شونده بر هويت و حقوق توده ترك ساكن در استان كردستان و آشنا ساختن خوانندگان با بخشهاي آزربايجاني اين استان نوشته شده است.

آزربايجان: گنجينه طلاي ايران؛ قروه: گنجينه طلاي آزربايجان

حجم ذخيره شناسايي شده طلا در ايران ٢٥٠ تن اعلام شده است. آزربايجان يکي از پر ذخائرترين مناطق ايران بوده، عمده معادن طلاي ايران در آزربايجان قرار دارد. در بخش معادن طلا در ايران تاكنون توجه به بخشهاي شمالي آزربايجان بوده كه شاخص آن منابع "آق دره" است. معدن طلاي آق دره (آغ دره)، دومين معدن طلاي مهم ايران است و در سوغورلو (١) (تخت سليمان)- شهرستان تيكان تپه (تكاب) واقع در استان آزربايجان غربي قرار دارد. (سوغورلو، سغورلوق، سوغورلوق، ....؛ نام قديمي و تركي تخت سليمان به معني محلي كه در آن سوغور فراوان مي باشد. سوغور به معني نوعي خرگوش است). بزرگترين كارخانه استحصال طلاي ايران در اين شهرستان در حال راه اندازي است. (در مرحله تكميلي عمليات اكتشاف در معدن طلاي آغ دره، ميزان ذخاير سنگ طلا شش ميليون تن برآورد شده است. كارهاي ساختماني كارخانه اي از ١٥ فروردين ماه سال قبل در منطقه" آغ دره" آغاز و دستگاههاي مورد نياز نيز خريداري شده است. پيش بيني مي شود با نصب دستگاهها و راه اندازي كارخانه، سالانه ٢٢٠٠ كيلوگرم طلا از اين معدن استحصال و اشتغال ٦٢٠ نفر در رشته هاي مرتبط با معدن در اين شهرستان فراهم شود). ولي امروزه اين توجه به بخشهاي جنوبي آزربايجان نيز معطوف شده و شاخص آن معدن طلاي "داشكسن (داش كسه¬ن) بهارلو قروه" (موسوم به ساري گوناي و يا ساري گونئي) واقع در استان كردستان، بزرگترين معدن طلاي آزربايجان و ايران است كه به زودي به بهره برداري مي رسد.

بخشهاي ترك نشين و آزربايجاني استان كردستان با توجه به موقعيت زمين‌شناسي خود جزء مناطق مستعد معدني كشورند. مهم‌ترين معادن اين بخشها، معادن طلاست. بيشتر از دو سوم ذخاير طلاي شناسايي شده ايران در پنج سال اخير، مربوط به بخشهاي ترك نشين و آزربايجاني اخيرا قرار داده شده در استان كردستان است. ذخايري كه تاكنون در اين استان شناسائي شده، نسبت به كل ذخاير شناسائي شده در كشور رتبه اول را داراست. در سايه وجود معادن طلا در بخشهاي ترك نشين و آزربايجاني استان كردستان، اين استان به نام استان طلا و معدن طلاي ايران نامگذاري شده است. گفته ميشود كشف معادن طلا و استحصال طلا در اين بخش از آزربايجان، آينده اي طلائي براي استان كردستان رقم خواهد زد و زمينه ساز توسعه و رونق اقتصادي منطقه خواهد گرديد. در سايه معادن بهارلو-داشكسن قروه آزربايجان- ساري گونئي، در آينده نه چندان دور در وضعيت اقتصادي استان كردستان تحول اساسي ايجاد و اين استان به يكي از قطبهاي توليد كننده طلا در كشور تبديل خواهد شد. (البته در بخشهاي كردنشين استان كردستان نيز معادن طلائي كشف شده اند، مانند معدم فعال كرويان و طرح اكتشافي برگه الوت در غرب شهرستان سقز). مقامات استان كردستان و كشوري اعلام نموده اند كه بهره برداري بهينه از معادن طلاي داشكسن قروه-ساري گونئي در اولويت برنامه ها قرار دارد.

ماجراي الحاق منطقه قروه بهارلو –معدن ساري گونئي آزربايجان به استان كردستان

در آزربايجان علاوه بر داشكسن (داش كسه‌ن) بهارلوي قروه، چندين داش كسن ديگر نيز وجود دارند. از جمله:

-در توفارقان (آذرشهر)؛

-در سلطانيه (معبد سنگي اژدهاي داشكسن -ارگ سلطنتي سلطانيه)؛

-در اردبيل (هفت چشمه حجين)

-در جنوب ايران در استان اصفهان مراكز جمعيتي ترك نشيني بنام داشكسن وجود دارند. يكي از اينها روستايي ترك نشين است كه در آن چند خانوار گرجي و ارمني نيز ساكنند

-در آزربايجان شمالي منطقه اي بنام داشكسن در نزديكي گنجه و مرز ارمنستان وجود دارد كه يكي از معادن بسيار مهم فولاد و كوبالت در اين جمهوري بشمار ميرود

معدن داش كسن بهارلوي قروه –ساري گونئي نيز تا چند سال پيش در دهستان گؤل تپه در قلمرو شهرستان كبودرآهنگ-كؤره‌ن از استان آزربايجاني همدان قرار داشت. اما پس از كشف منابع عظيم طلا در آن، در دوره اخير از سوي دولت جمهوري اسلامي ايران بي سر و صدا و در در غفلت تركها، از شهرستان ترك نشين و آزربايجاني كؤره‌نگ (كبودرآهنگ) استان همدان منتزع و به استان كردستان الحاق و در واقع پيش كش شد. اين اقدام خائنانه بنا به مصوبه هئيت وزرا و به پيشنهاد وزارت كشور در تاريخ ١٣٦٩ با امضاء نائب رئيس جمهور حسن حبيبي و با تائيد رياست جمهوري هاشمي رفسنجاني، دو تن از از سران پان ايرانيست جمهوري اسلامي ايران تحقق يافته است:

‌‌"اكثريت وزراء عضو كميسيون سياسي دفاعي هيأت دولت در جلسه مورخ، ١٣٦٩.2.26 با توجه به اختيارات تفويض موضوع تصويب‌نامه شماره .٩٣٨٠٨ت٩٠٧، مورخ ١٣٦٨.10.24 هيأت وزيران، بنا به پيشنهاد شماره ١٤٠٣٤.1.5.53 مورخ ١٣٦٨.12.19 وزارت كشور و به استناد ماده ١٣ قانون ‌تعاريف و ضوابط تقسيمات كشوري مصوب ١٣٦٢ اصلاحات زير را در دهستانهاي استان همدان تصويب نمودند:

‌چهارم ـ شهرستان كبودرآهنگ

‌الف: انتزاع و الحاق روستاها، مزارع و مكانها در دهستانها:

٣-روستاي بهارلو از دهستانگل‌تپه منتزع و به دهستان چهاردولي شرقي شهرستان قروه استان كردستان ملحق شود.

اين تصويب‌نامه در تاريخ ١٣٦٩.3.31 به تأييد مقام محترم رياست جمهوري رسيده است.

‌حسن حبيبي ـ معاون اول رييس جمهور"

غارت طلاي داشكسن بهارلوي قروه-ساري گونئي: غارت طلاي آزربايجان

به نظر ميرسد كه به سبب همين ثروت استراتژيك است كه قروه بهارلو، از سوي قوميتگرايان و گروههاي افراطي كرد به سرنوشت منطقه ترك نشين ديگر در كشور همسايه عراق يعني كركوك دچار شده است. كركوك منطقه اي اساسا ترك نشين است كه به سبب دارا بودن ذخائر استراتژيك نفت و گاز –علي رغم آنكه به لحاظ تاريخي عمدتا ترك نشين بوده و در خارج منطقه كردستان قرار دارد- اخيرا از سوي گروههاي كردي جزئي از كردستان بزرگ و حتي قلب كردستان اعلام شده است. كردها براي تصاحب اين شهر غيركردي و منابع زيرزميني آن كه در خارج كردستان ائتنيك واقع شده است، نخست فرمول فدراليسم اداري و جغرافيائي و نه فدراليسم ملي-ائتنيك-زباني را پيش كشيده اند. زيرا در صورت ترسيم مرزهاي دولت فدرال بر حسب معيارهاي فعلي زباني و قومي و ملي و تاريخي، كركوك در خارج كردستان قرار خواهد گرفت. مرحله بعدي، تغيير بافت ائتنيك كركوك با اسكان دادن كردان مهاجر در اين شهر است. احتمالا پس از تغيير تركيب ائتنيك شهر كركوك به نفع كردان، آنها با ترسيم مرزهاي دولت فدرال بر اساس زباني-ائتنيكي موافقت خواهند كرد. به همه حال، قروه (قوروا) تمام ترك نشين، اين پاره تن آزربايجان كه در اثر سياستهاي بدخواهانه مدتي است كه در تقسيمات كشوري به استان كردستان داخل شده، همانند كركوك، قرباني افزونخواهي كردان و ثروت طلاي خويش گرديده است.

مقامات دولتي و قوميتگرايان كرد مدام تبليغ مينمايند كه کردستان سرشار از معادن طلاست. چندي پيش وزير صنايع و معادن نيز در مصاحبه اي در سنندج اعلام کرد که رشد صنعتي در کردستان در حالت شتاب است. اما اين شتابي که آقاي وزير و آن ثروتي كه قوميتگرايان كرد از آن نام مي برند حاصل معادن طلاي بخشهاي ترك نشين و آزربايجاني استان كردستان است. حدود سه سال است يک شرکت انگليسي و يک شرکت ايراني در حال انجام فعاليتهاي اکتشافي بر روي معدن طلاي داشکسن (داش كسه¬ن) در استان کردستان هستند، بعد از بهره برداري از اين پروژه ها – با توجه به رفتار مقامات استاني كردستان كه حتي بر اشاره كردن به وجود توده ترك در اين استان و قرار داشتن معادن طلاي آن در بخش ترك نشين و آزربايجاني استان كردستان نيز بايكوت گذارده اند- چه چيزي نصيب مردم ترك و آزربايجان خواهد شد؟ با شروع کار بهره برداري از معادن طلاي داشكسن، چه مواد خام اين معادن توسط صنايع داخلي استان كردستان تصفيه و چه به خارج استان صادر گردد، اين طلاي آزربايجان و ملت ترك است كه به يغما خواهد رفت. مراجع رسمي تاكنون خواسته هاي بر حق مردم ترك مبني بر پايان دادن به تجزيه اراضي آزربايجان ميان استانهاي سيزده گانه شمال غرب كشور را به رسميت نشناخته اند. پس از اين نيز، با ادامه تجزيه آزربايجان و قرار داده شدن ناحيه آزربايجاني و ترك نشين قروه و بيجار در تركيب استان كردستان، از ثروت طلاي آزربايجان چيزي به مردم بومي ترك اين منطقه و خود آزربايجان نخواهد رسيد. در اين وضعيت، استخراج مواد خام از بخشهاي آزربايجاني و ترك نشين استان کردستان و پروژه هاي صنعتي در حال شتاب اين معادن، چيزي جز چپاول آشکار مردم ستمديده ترك و استثمار آزربايجان نيست.

منابع زيرزميني ديگر در مناطق ترك نشين و آزربايجاني استان كردستان:

١-كارخانه ذوب آهن كردستان در بخش آزربايجاني اين استان: اخيرا با حضور رييس جمهور سيد محمد خاتمي، کارخانه ذوب آهن کردستان افتتاح شده است. کارخانه ذوب آهن کردستان در زميني به مساحت ۱۰۰ هکتار در۳۷ کيلومتري شرق شهر قروه - در بخش آزربايجاني و ترك نشين استان كردستان- ساخته شده است. براي ساخت کارخانه ذوب آهن کردستان که عمليات اجرايي از آبان ماه سال ۷۴ آغاز شده ،۱۲۷ ميليارد ريال سرمايه گذاري ريالي و سه ميليون و۸۵۰ هزار دلار سرمايه گذاري ارزي انجام شده است. براي اجراي طرح کارخانه ذوب آهن کردستان علاوه بر اعتبارات فوق ،۲۳ ميليارد ريال نيز از اعتبارات توازن منطقه اي استان کردستان براي تامين برق ۶۳ کيلو ولت، شبکه گازرساني و راه دسترسي هزينه شده است. کارخانه ذوب آهن کردستان با ظرفيت توليد سالانه ۷۰ هزار تن چدن متالوژي براي۳۰۰ نفر فرصت اشتغال دايم ايجاد کرده است.

٢-سنگ آهك: مهمترين معادن سنگ آهك در بخشهاي آزربايجاني استان كردستان و نواحي مجاور آن عبارتند از: معادن سنگ آهك گوموشلوGümüşlü (Qumsh Lue) در هفت كيلومتري زنجان، معدن الوندقولو Əlvәndqulu (Alvand Quli) بين بيجارBaycar (Bijar) و تيكان تپهTikantәpә (تكاب Takab) و معدن دربند در شهرستان ديواندره.

٣-مرمر: اكثر معادن مرمر آزربايجان در قروه (Qurveh)، بيجار و دهگلان قرار دارند. قروه مهمترين معدن مرمر است و در اينجا بيش از ٢٦ معدن تزئيني و روكاري با رنگهاي گوناگون وجود دارد كه منبع مهم سنگهاي ساختماني در كل ايران بشمار ميروند. شش معدن فعال مرمر در شمال شرقي قروه و سيريش آباد (Serishabad, Serish abad)، شمال دهگلان و در جنوب و جنوب غربي بيجار به نامهاي قاسلان (قصلان، قصلن، قسلن Qaslan)، قيزيل قايا (قزل قيه-گزل قايه Qazal Qaia)، اخي كمال (Akhi Kamal)، قيشلاقلي (قشلاق لو، قشلاقلو Qeshlaq lu) و بئلداستي (بلدستي Beldasti) ميباشند. سنگهاي تزئيني در اين استان بيش از ١١٠ ميليون بوده و نرخ استخراج بيش از ٣٧٠،٠٠٠ تن است.

٤-چيني و كريستال: در كوههاي ابراهيم عطار Ebrahim Attar، در جنوب-جنوب غربي قروه، معادن چيني و كريستال در توت خشك Tout Khosk، ويهي Vihey، پير باباعلي Pir Baba Ali ، خليل آباد Khalil abadوجود دارند.

٥-نمك: معدن محمدآباد (Mohammad abad) در ٤٥ كيلومتري جاده بيجار-زنجان قرار دارد. اكثر معادن نمك در استان كردستان در سنندج، بانه، ديواندره، مريوان و قروه قرار دارند.

٦-پوكه زغال سنگ: معدن قيزيلجاكندQızılcakәnd (قزلجه كند Qazal Jeh Kand)، در ٣٤ كيلومتري قروه، ساري اوجاق (سراي اجاق Sarayojaq) در ٣٨ كيلومتري قروه.

٧-سنگ آهن (هماتيت-ماگنتيت): يك معدن باحدود حدود ٤٢ ميليون تن و خلوص ٦٢٪ دارد در ١٠٧ كيلومتري بيجار قرار دارد. معدن ديگر با ذخيره ١٢ ميليون تن و خلوص ٥٤٪ در جنوب شرق قروه قرار دارد.

٨-گرانيت: معدن مرواريد در ٥٥ كيلومتري جاده سنندج-كامياران قرار دارد و شامل معدن كنگره (Kongereh) در جنوب غربي قروه و برده بوك (Bardeh Buk) و ولي آباد (Vali abad) است.

٩-دولوميت: معدن ابراهيم عطار (Ibrahim-Attar) در ٢١ كيلومتري جنوب غربي قروه و سياه در (Siah Dor).

١٠-آنتيموني: معدن داشكسن (داش كسه¬ن) در شهرستان قروه، معدن آنتيموني با توليد ٧٥٠ تن در سال ذخيره ١٠،٠٠٠ تن است.

١١-سنگ گچ: معدن شورسوŞorsu (Shour Sou) در ٤٢ كيلومتري بيجار-زنجان و خوش مقام (Khosh Maquam) در ٨ كيلومتري جاده بيجار- تيكان تپه (بيجار-تكاب Bijar-Takab).

ضميمه

كانسار آنتيموان، آرسنيك، طلاي داشكسن در ٤٢ كيلومتري شمال خاوري شهرستان قروه (دهستان "بهارلو"، شهر قروه، شهرستان قروه، استان كردستان) واقع گرديده است. توده‌هاي آذرين منطقه محدوه بهارلو قروه بويژه در ارتباط با كاسار آنتيموان "داش‌كسن بهارلوDaşkәsәn Baharlı "، گنبدهاي "آق داغAğdağ " و "ساري گونئيSarı güney " از موارد مطرح و مورد توجه در كشور مي‌باشد. كاني شناسي رگه ها شامل كوارتز، استيبنيت، پيريت، رآلگار، ارپيمان، پيروتيت كالكوپيريت، بورنيت، گالن، بولانژريت، آروستيبيت، طلا، استيبكونيت، كرمزيت و هيدروكسيدهاي آهن مي باشد. شركت انگليسي ريوتينتو (RIOTINTO) بر اساس قرارداد با وزارت صنايع و معادن كار اكتشاف طلا در معدن داشكسن قروه در بخش شرقي استان را در محدوده اي به وسعت ١٤ كيلومتر مربع از سال ٩٩ ميلادي آغاز كرده است. شركت ريو تينتو تاكنون ٤ ميليون دلار در در بخش معادن طلاي بخشهاي آزربايجاني استان کردستان هزينه كرده و آماده گسترش سرمايه گذاري است. در حال حاضر ١٥ حلقه چاه با عمق متوسط ٤٠٠ متر در محل مورد مطالعه براي نمونه برداري گمانه زني شده است. داميين ويلكينسون مسئول پروژه معدن طلاي داشكسن نتايج به دست آمده از هفت چاه آماده شده را بسيار اميدوار كننده ناميده است. بنا به اظهار وي، درصد طلاي به دست آمده در مطالعات انجام شده ٨/١ تا ٢ گرم در يك تن سنگ است ولي اميد ميرود كه اين ميزان در مطالعات بعدي به ٢/٢ درصد برسد كه دراين صورت سرمايه گذاري اقتصادي خواهد بود. مرحله مطالعاتي فني اقتصادي معدن طلاي داشكسن قروه از دو سال آينده آغاز ميشود و در سال ٢٠٠٦ نتيجه قطعي مطالعات اين معدن مشخص خواهد شد.

گزارش اكتشاف طلاي داشكسن-بهارلو: ارديبهشت ١٣٧٨): بازديد ريوتينتو از داشكسن براي بررسي كاني‌زايي آنتيموان ـ آرسنيك؛ مرداد ١٣٧٨): نمونه‌برداري سيستماتيك ناحيه‌اي توسط ريوتينتو، كاني‌زايي در منطقه داشكسن را نشان داد؛ دي ١٣٧٨): ريوتينتو و شركت خدمات اكتشافي توافقنامه JV امضاء كردند، تا بطور مشترك اكتشاف طلا را در داشكسن انجام دهند و اكتشافات معدني را در اين ناحيه توسعه دهند؛ ٧٩ـ ١٣٧٨): برداشت، نقشه‌برداري و نمونه‌برداري سنگها و خاكها در داشكسن براي تعيين كاني‌سازي طلا؛ آبان ١٣٧٩): امضاء قرار داد پايه با وزارت معادن و فلزات و شروع برنامه حفاري؛ ١٣٨٠ ـ ١٣٧٩): ادامه حفاري در داشكسن (١٤ مورد حفاري (٤٦٧٠ متر) با استفاده از دستگاههاي حفاري شركت خدمات اكتشافي و تاييد كاني‌سازي طلا؛ ١٣٨٠ ـ ١٣٧٩): آزمايش مقدماتي متالورژي و دستيابي به بازيافتهاي متغير طلا؛ ١٣٨٠ ـ ١٣٧٩): درخواست LAPFI (قانون جذب و حمايت از سرمايه‌گذاري خارجي).

عمليات انجام شده در داشكسن-بهارلو: نقشه‌برداري در مقياس ٣ * ٢ كيلومتر توسط شركتهاي نقشه‌برداري ايراني، نقشه‌برداري زمين‌شناسي و نمونه‌برداري خاك و سنگ در منطقه ناهنجار، بررسي‌هاي مغناطيس‌زميني و PIMA در محدوده پروژه، ايجاد ١٤ سايت حفاري با استفاده از بلدوزر و ساخت حدود ٦ كيلومتر راه خاكي براي دسترسي به سايتهاي حفاري، تكميل حفاري ١٢ چاه در سريگاني و ٢ چاه در آق‌داغ، آزمايشات متالورژي براي تعيين بازيافت طلا، توسعه كمپ شركت خدمات اكتشافي در داشكسن، استخدام افراد جديد براي انجام پروژه از دهكده‌هاي داشكسن، بهارلو و ناي‌بند، ارائه گزارش به سازمان صنايع و معادن كردستان و وزارت صنايع و معادن.

نتايج بدست‌آمده تا اين تاريخ: زون اكسيده با عيار ٦/١گرم در تن طلا و بازيافت ٨٠% مي‌باشد. حفاري نشان مي‌دهد كه زون ترانزيشنال با عيار حدود ٧/١ گرم در تن طلا مي‌باشد. بازيافت طلا فقط ٥٠% است. زون سولفيده بالقوه وسيع است. عيار طلا حدود ٢ گرم در تن و بازيافت ٢٠% است. اين منبع در صورتي مي‌تواند اقتصادي باشد كه مسائل متالورژي آن حل گردد. از ديگر مشكلات وجود مقدار زياد آرسنيك، آنتيموان، تاليم و جيوه همراه طلا است.

گرچه‌يه هو!!!