İgdirin önəmi

Dr. İrfan Murad Yıldırımla İgdirin önəmi ilə bagli Müsahibə 16:48

29 mart 2009 cu il tarixində qardaş Türkiyədə bələdiyyə secimləri keçirildi və artıq seçkilərin nəticələri elan edilib. Azərbaycanlılar üçündə bu secimlərin önəmliyi var idi. Belə ki,Azərbaycan üçün strateji önəm daşıyan İğdırda da seçimlər keçirildi. Cox təəssüflər olsun ki, Azərbaycan əsilli namizədələrin arasında birliyin olmaması nəticədə İğdırın Demokratik Toplum Partiyasının nəzarətinə keçməsinə səbəb oldu. Həm secimlərlə bağlı həmdə gələcəkdə baş verəcək proseslərlə bağlı suallarımızın cavabını almaq üçün İğdır türkü Cəlal Bayar Üniversitetinin Türk Dili kafedrasının müdüri, həmdə Cənubi Qafqaz üzrə ekspert doktor İrfan Murad Yıldırıma müraciət etdik.



Xoş gördük sizi İrfan bəy sizə ilk sualımız Türkiyədə keçirilən bələdiyyə seçimləri ilə bağlıdır. Artıq bir müddət öncə Azərbaycan mediasından bəyan edilirdi ki,bu secimlərdə İğdırda yaşayan azərbaycanlı türklər birləşə bilməsələr İğdır əldən çıxacaqdır. Hətta Türkiyənin önəmli araştırmacılarından olan Türkiyə Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin başqanı Sinan Oğan bu məsələ ilə bağlı yazılar yazaraq əgər seçimlərdə DTP qalıb gələrsə PKK nın regionda fəallaşacığını proqnozlaşdırırdı. Bir eskpert olaraq və həmin ərazinin xüsusiyyətlərini bilən şəxs kimi sizin bu haqda fikirlərinizi bilmək istərdik?



Hoş bulduk sayın Elnur Eltürk,Türkiyede bizim mahalli idareler seçimi dediğimiz Belediye başkanlığı seçimleri yapıldı ve sonuçta iktidar partisi olan AKP Türkiye genelinde ciddi oy kaybına uğradı.Ciddi oy kaybı diyorum çünkü yaklaşık % 8 oy kaybı iktidar açısından bir kırılma noktasıdır ve bu onun gelecekteki faaliyetlerini de etkileyecektir.

Ben bir politolog değilim bu seçimin değerlendirilmesi işin uzmanlarınca elbette yapılacaktır.Bu seçimin Iğdırlı bir Azeri Türkü olarak benim için ayrı bir önemi daha vardı.Bildiğiniz gibi Iğdır Ermenistan-Azerbaycan(Nahçivan) ve İran sınırıda stratejik önemi yüksek bir yerleşim birimidir.Etnik olarak da yaklaşık olarak %40 Kürt ,%60 da Azeri Türkü yaşamaktadır.

Iğdır sadece Azerbaycan-Türkiye ilişkileri açısından değil,Terör örgütü PKK açısından da önem verilen bir birimdi.Bu seçim Türklerle Kürtler arasında değil Iğdırlılarla PKK terör örgütünü destekleyen DTP arasında geçmiştir.Seçimi DTP kazanmıştır.Bunun anlamı da Iğdırda PKK faaliyetleri 1993 yılı öncesinde olduğu gibi artacaktır.Bunun doğuracağı sonuçları veya devletin buna karşı alacağı tedbirleri şimdiden söylemek mümkün değil ancak 1993 yılı öncesini yaşayan bölge halkı gelecek için olumlu duygular taşımamaktadır.

Bunun Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinde ne anlama geldiğini önümüzdeki günler gösterecektir.Ama herhalde bu olumlu gelişmeler olmayacaktır.



MHP və AKP dən olan adaylar secimlərə vahid namizədlə qatılmamasına hansı amillər mane oldu ki,burada biznez yoxsa şəxsi ədavət rol oynadı.Yoxsa başqa faktorları axtarmaq lazımdır.



Iğdır Nahçivanın nefes almasını sağlayan tek bölgedir.Her iki tarafta da aynı milletin fertleri yaşamaktadır.Her iki tarafın da birbirine ihtiyacı vardır.Lokal olarak böyle düşünebiliriz.Ancak genel olarak düşünürsek iş küçük çaplı sınır ticaretinin çok ötesinde Azerbaycanla Türkiyenin stratejik ilişkilerini etkileyecek düzeylere ulaşacak bir boyut kazanabilir.

Sorunuza gelince bu siyasi basiretsizlikten başka bir şey değildir.Türk oylarının toplamı(AKP ve MHP) DTP nin oylarının 2 katına yakındır.Oyların iki Türk aday arasında bölünmesinin DTP ye yarayacağını her iki aday ve taraftarları da kesinlikle biliyorlardı ancak geri adım atmayarak bölgenin bir anlamda PKK faaliyetlerinin artmasına zemin hazırlayacak bir oluşuma yol açtılar.Bu konuda Sinan Ogan Bey de dahil Iğdırlı olan olmayan bir çok uzman ve sivil toplum kuruluşu gereken uyarıları gerektiği şekilde yaptılar ama sonuç ortada.

Bu basiretsizliğin sebeplerine gelince meselenin tarafları bu sebepleri daha iyi bilirler elbette.Ama Iğdır halkı kişisel düşmanlık ve petrol ticaretiyle ilgili olduğunu iddia ediyor.Elbette işin doğrusunu Iğdırda yaşayanlara sormak gerekir.


Artıq İğdırın qarşıda kı, illərdə yönətimi kürdlərin əlinə keçdi və bundan sonra hansı addımlar atılmalıdır ki,azərbaycan türklərinin mövqeləri zəifləmisin?


Iğdırın yönetimi kürtlerin eline geçti sözü çok doğru bir söz değil çünkü Iğdırlı olan Kürtlerin çoğu sağduyu sahibi insanlardır ve bunların önemli bir kısmı da devletine ihanet etmemiştir ve etmeyi de düşünmemektedir.Hatta Iğdırlı Kürtler zaman zaman MHP içinde de yer almışlardır.

DTP,PKK terör örgütünün meclisteki uzantısıdır .Bunu ben söylemiyorum bizzat DTP’nin kendisi söylüyor.İşte bir terör örgütünün siyasal uzantısı olduğunu kabul eden bir parti Iğdırda yönetimi ele geçirmiştir.

Iğdırda Türk-Kürt karşı karşıya değildir.Iğdırda ülkesini seven Türk ve Kürtlerle Türkiyeyi bölmeyi amaçlayan ve bunun için de şiddet ve terörü kullanan bir örgütün siyasal uzantısı olmayı kabullenen bir partinin yandaşları karşı karşıyadır.Bu noktada artık bu mesele Türkiye Cumhuriyetinin meselesi olmaktadır.Çözümünü de Türk devleti yapmak zorundadır.

Şunu da söylemeliyim ki Iğdır halkı 1993 yılı öncesinde de teröre teslim olmamıştır bundan sonra da olmayacaktır.Ancak devlet işi o noktaya taşımaktan kaçınmak ve gerekli tedbirleri almak zorundadır.

Bu uyarılar basit çıkarlar için bölünen ve bu bölünmenin milli çıkarları ne ölçüde etkileyeceğini hesaplamayan Iğdırlı siyasiler için de geçerlidir.



İğdır Azərbaycan üçün nə qədər strateji önəm daşıyırsa Türkiyə üçündə bir qədər önəmlidir. Belə ki,regionda kürd faktorunun fəallaşması nəticədə gələcəkdə Türkiyə üçün arzu olunmaz nəticələrə gətirib çıxarda bilər?



Bu sorunuzun cevabını kısmen yukarıda verdim sanırım. Bakın Türkiyenin güneydoğusundaki Terörün önemli finans kaynaklarından birisi belki de en önemlisi Habur Sınır kapısıdır.Bu sınır kapısı bir taraftan ırakın kuzeyindeki oluşumu ayakta tutarken bir taraftan terörden geçinen baronlara para sağlamaktadır. Şimdi düşünün 3 ülkeye sınırı olan Iğdır.Ermenistan kapısı açılmak için fırsat kollanıyor.Bu sınır kapılarından elde edilecek gelirle sadece PKK terörü değil korkarım Ermeni terörü de nemalanacaktır..

Bu konudaki yorumlarımı şimdilik sınırlı tutuyorum ancak gereken tedbirler alınmazsa Azerbaycanla –Türkiyeyi sıkıntılara sokacak ciddi problemlerin ortaya çıkacağını düşünüyorum.



İrfan bəy suallarımızı cavablandırdığınıza görə təşəkkür edirik və Azərbaycana arzunuz?



Azerbaycana sevgilerimi iletiyorum.Türkiyede de neredeyse Azerbaycan nüfusunun yarısı kadar soydaşlarının olduğunu ve bunlarla ilişkilerin ciddiye alınması gerektiğinin Azerbaycanlı politikacılarca da iyi bilmesi gerektiğini düşünüyorum..



Söhbətləşd: Elnur Eltürk



P.S Müsahibe Dünya Azərbaycanlıları Konqresi Strateji Araşdırmalar Mərkəzi üçün alınıb.