پ.ک.ک ايران – تورکيه ايلگيلرينده ائتکيلی بير مانيوئلا
نیهات اؤزجان
ايرانين توركييه ايله ايليشكيلرينده زامان-زامان ياشانان گرگينليكلرده توركييه طرهفيندن ديله گتيريلن ان بؤيوك سيزلاما(شيكايت) پ.كا.كا ايله ايلگيليدير. اوزهرينده سورهكلي قونوشولان آنجاق بير تورلو چؤزومه قوووشدورولا بيلمهيهرك جيددييتيني آزالديب سيرادانلاشان (عاديلشن) بو گرهكچهنين (سببين) تاريخي آرخا پلاني اولدوقجا قارماشيق گؤرونمكدهدير. توركييهيه يؤنهليك پ.كا.كا ايران باغلانتيسيندا، توركييهيه يؤنهليك ايكيلي دئييل، چوخ طرهفلي اولموشلار سؤز قونوسودور. تاريخي آرخا پلاندا بؤلگهدهكي گليشمهلر اؤنهملي رول اوينايار. بو باغلامدا قونونو سادهجه ((ايران و پ.كا.كا)) اولاراق گؤرمك بوتون گؤزدن قاچيرماميزا نهدن اولور. ايران، بو ((تك مركزلي اولوشدورولان، آنجاق چوخ نؤقطهلي اويقولانان (ايجرا اولان) سياستلرين)) سادهجه بير اوزونو اولوشدورماقدادير. اينجهلهمهميزده ايران آچيسيندان باخيلديغيندا ((ايسلامی جمهوريت دئوريمي)) توم گليشمهلرين ان اؤنهملي قيريلما نوقطهسيني اولوشدورماقدادير. دئوريم سونراسي ايراندا ياشانان ايچ و ائشيك سياست گليشمهلرين توركييه ايله ياخين ايلگيسيني يئري گلديكجه اله آلاجاغيق.
((ايسلامی جمهوريت دئوريمي)) اؤنجهسيندن ايران آمئركانين كورفئز (خليج) بؤلگهسيندهكي ان اؤنهملي موتفيقي قونوموندايدي (موقعيتينده ايدي). يئتميشلي ايللرده ياشانان نفت كيريزي (بؤهراني) ايله بيردن بيره ميليارلارجا دولارين كونترولونو الينه كئچيرن شاه، گؤرونوشده بؤلگهنين ان مودئرن سيلاحلاري ايله دوناتيلميش (تجهيزلنميش) اوردوسونا صاحيب ايدي. اؤزهلليكله ده باتيلي سيلاح اورهتيجيلرينين (توليدچيلرينين) گؤزده موشتريسي قونوموندايدي. آمئركانين شوروييه يؤنهليك ان اؤنهملي گليشميش دينلهمه آراشديرما مركزي اؤلكهنين قوزئيينده يئر آلير، بصره كورفئزي كؤلگهسينده آمئركا ائحتياجي اولان ايستراتئژيك ائنرژي خام مادهلريني اؤلكهسينه داشييا بيلردي. اؤته ياندان عربلرله چاتيشما دورومونداكي ايسراييل ايله ده ياخشي ايليشكيلري وار
ايدي. اوستهليك اورتاق دوشمانلاري اولان قونشوسو عيراقلا ايرانين دا سينيرلاردان قايناقلانان آنلاشمازليقلاري واردير. بو آنلاشمازليقدا، ايرانين قوللانديغي ان يايغين سياسي قالديراج (اهرم) ايسه ((عيراقا)) عوصيان ائدن كوردلري دستهكلهمك اولدو. اوستهليك كوردلري عيراق حؤكومتينه قارشي قوللانما سياستينده آمئريكا و ايسراييلين ائتكين دستهييني گؤردو. عيراق ايسه بونا قارشيليق ايران حؤكومتينه عوصيان ائدن ايرانلي كوردلري حيمايه ائتدي. سياست اويقولامانين سونوندا بؤلگهده هر ايكي اؤلكهنين هم ياخشي، هم ده كؤتو (پيس) كوردلري اولدو. اؤز اؤلكهلرينده ياشايان كؤتولره قارشيليق رقيب اؤلكهده ياشايانلار ياخشي ايدي. بو دوروم بؤلگهدهكي كورد قروپلارينين دا ايشينه گليردي. عيراق دؤولتينه قارشي ايراني، ايرانا قارشي عيراقي گئري اوس (نيظامي) اؤلكه اولاراق قوللانيب گئريللا ساواشي (محلي ساواشي) سوردورن بؤلگهدهكي كوردلر، بو دورومون اوزون سوره داوام ائتمهيهجهييني، الجزاير آندلاشماسي سونوندا اؤزلرينه وئريلن دستهيين كسيلمهسي ايله چوخ آجي بير شكيلده اويرهنديلر. عيراق كوردلرينين ليدئري "موللا موصطفا بارزاني" عشيرتي ايله بيرليكده ايرانين عيراق سينيرينا ياخين بير بؤلگهده ايران حؤكومتينين كونترولوندا سيغينان قونوموندا ياشاميني سوردورمك زوروندا قالدي. زامان-زامان بنزر دستهيي عيراقدان گؤرن و ايرانا قارشي "گئريللا ساواشي" يورودن ايرانلي كوردلر ده عئيني عاقيبته اوغراديلار. عيراق كورد حركتي بونو ايزلهين گونلردن بؤلونمهيه اوغرادي و سورييه طره فيندن حيمايه ائديلن "طاليبان"ي يعني بير قروپ قورما گيريشيملريني باشلاتدي. ايران ايله عيراق آراسينداكي چاتيشمالارين ان اؤنهملي قارشيليقلي قوزو (اوستون گلمه كارتي) ايكي اؤلكه سينيرلاري ايچينده ياشايان كوردلرين بير-بيرلرينه قارشي قوللانيلماسي اولدو.
ياخين دؤنهم ايران تاريخينين ان اؤنهملي اولايي شاهين اؤلكهدن قاچماسي و"ايمام خميني"نين شوبات 1979- دا سورگونده بولوندوغو پاريسدن دؤنهرك ايقتيداري اله آلماسي اولدو. اؤلكهنين باتيسيندا ياشايان كوردلر دئوريمين ياراتديغي كاوسدان (قارغاشادان) فايدالاناراق سياسي ايستهكلريني گرچكلشديرمك آماجيلا آياقلانديلار. مارت آييندا ايمام خميني يه باش ووران كوردلر اوزاّركليك (خود موختارليق) طلبلرينين قبول ائديلمهسيني ايستهديلر. طلبين اويغون گؤرولمه مهسينين آرديندان، يئني رئژيمه باغلي عسگرلر ايله عوصيانچيلار آراسيندا يئر-يئر سيلاحلي چاتيشمالار باشلادي. سورعتله ياپيلان چاتيشمالاردا كوردلري ايران كوردوستان دئموكرات پارتيياسينين ليدئري "قاسيملي" يؤنهلديردي.
ايران تورپاقلاريندا بولونان ايران ك.د. پ - سينين ليدئري "بارزاني" مومكون اولدوغونجا اولايلارين ديشيندا قالدي و گليشمهلري ياخيندان ايزلهمهيه چاليشدي. سورييه و ليبينين دستهيي ايله شامدا قوردوغو "كوردوستان يوردسئورلر بيرلييي" نين ليدئرليييني يورودن طاليباني ايسه همن ايرانداكي عوصيانچي كورد عشيرتلري ايله ايليشكييه كئچدي. عيراق ائشيك سياستيندهكي شورويدن اوزاقلاشما گيريشيملري سونوجوندا عيراق كومونيست پارتيسي ايرهلي گلنلري ايله بيرليكده 1975 ايليندن بري سورييهده سورگونده ياشايان "ماركسيسيت ، ماوويست" ليدئر طاليباني ايرانداكي عوصياندان فايدالانا بيلهجهيي حئسابي ايله فورصتي قاچيرماماق اوچون گيريشيملره باشلادي.
چاتيشملار ريتميني آرتيراراق ياييلدي و ائيلول 1979-ا قدهر سوردو. ايران اوردو بيرليكلري شيدتلي چارپيشمالاردان سونرا 4 ائيلول 1979-دا سويوق بولاغا (ماهابادا) گيردي، عوصيانچيلار بونون اوزهرينه داغيلماغا باشلاديلار. بير بؤلوم كوردلر يئنيدن موجاديله اوچون داغلارا چكيلديلر. ايران او تاريخدن بري اؤلكهنين عيراق و توركييه سينيري بويونجا اوزانان بو داغليق بؤلگه تام اولاراق كونترولو ساغلايا بيلمهدي. زامان-زامان ايران حؤكومت قووهلري ايله بو گوجلر آراسيندا چاتيشمالار ياشانماقدادير. يئني رئژيمين يئرلهشمه چابالارينين سوردويو و اؤلكهدهكي كوردلرين اوزهرليك (خودموختارليق) اوچون عوصيان ائتدييي بو دؤنهمده گوندهمه گلن ان اؤنهملي سؤيلهنتي ((سووئتلر بيرلييينين هاوادان عوصيانچيلارا سيلاح و ملزمه يارديمي ياپديغي)) ايدي. بونا قارشي يئني رئژيمين فيكرينه گؤره ايرانداكي كورد حركاتينين آرخاسيندا ايسراييلين اولماسي مؤحتمل ايدي. ايلگينج اولاني ايسه آمئركانين اولايلارين ديشيندا قالماسي ايدي. چونكو، بؤلونهرك سووئتلر بيرلييينين كونترولونا گيرن بير ايران آمئركا چيخارلارينا (منافعينه) اويغون اولمازدي. سووئتلر بيرلييي ذاتن آفقانيستانا گيرميش و بؤلگهده آمئركا ائتكينلييي قيريلميشدي.
دئوريم سونراسي اؤلكهدن قاچان و سايلاري ميليونلارلا ايفاده ائديلن شاه يانليلارينين اؤنجهليکلي يولو توركييه اولدو. چوخ ساييداكي ايرانلينين توركييه دهكي وارليغي اينقيلاب رئژيمي طرهفيندن پوتانسييئل تهلوكه اولاراق آلقيلاندي. بو فيكرين اولوشوموندا باتي باسيني (مطبوعاتي) اؤنهملي بير رول اوينادي. بونا گؤره اؤلكهدن قاچان شاه يانليلاري توركييهنين دستهيي ايله ايران سينيرينا ياخين بؤلگهلرده "اوردو" قورموشدولار و يئني رئژيمي دئويرمهيي هدف آليرديلار.
ايسلامي رئژيمين ايچ دوزهني ساغلاما چابالاري سورركن ايران و عيراق بيرليكلري آراسيندا سينير چاتيشمالاري مئيدانا گلمهيه باشلادي. عيراقين تك طرفلي اولاراق ايرانلا اولان سينير آنلاشماسينين فسخ ائتمهسينين آرديندان، سينيرلي چاتيشمالار ائيلول 1980 اورتالاريندا ساواشا دؤنوشدو. عيراق ساواشي ايران ايسلام جومهوريتينين بؤلگه سياستلرينده ايليشكين قرارلاريندا بليرلهييجي اولدو. ايسلام دئوريمي ايله بيرليكده ايراندا اورتايا چيخان ائشيك سياست دهييشيكليكلري ايله اسكي دوست و موتفيق آمئركا "بويوك شئيطان" ائعلان ائديلدي. اؤيله كي، كئچميشه ايلشكين هر شئي آلت-اوست اولوركن دوستلار دوشمن، دوشمنلر دوست اولدو. بير سوره سونرا ايسه آمئركا –ايران ايليشكيلري "رحينهلر بوهراني" ندني ايله سيلاحلي چاتيشمانين ائشييينه گلدي. گلينن سورهجده ايرانداكي اوسلريني (نيظامي پايگاهلاريني) الدن وئرن آمئركا بو بوشلوغو دولدورمانين يوللاريني آراماغا باشلادي. توركييهيه قارشي 1974 قيبريس حركاتينين آرديندان اويقولانان سيلاح آمبارقوسو (تحريم) حيزلا قالديريلدي. همن آرديندان دا توركييهنين دوغوسوندا ايران و سووئتلر بيرلييي سينيري بويونجا يئني عسگري آلت ياپيلار اولوشدورولماغا باشلاندي. آمئركا طرهفيندن گرچكلشديريلن گيريشيملري ياخيندان ايزلهين ايران بو چابالارين اؤزلرينه يؤنهليك اولدوغو فيكرينه واردي. اؤيله كي، باتي باسيني آچيقجا توركييهنين ايرانا عسگري موداخيلهسيندن سؤز ائتمهيه باشلاميشدي.
ايران ايسلام جومهوريتينين ايلك ايجراعاتلاريندان بيريسي ايسراييل ايله ديپلوماتيك و تيجاري ايليشكيلري كسمك اولدو. آرديندان دا ايسراييل ائلچيليك بيناسي FK< - يه تخصيص ائديلدي. بو گيريشيملر يئني رئژيمين ائشيك پوليتيكالارينين آنا خطلريني اورتايا قويوردو. شوبههسيز بوندا دئوريمين اؤنده گلن سيلاحلي ميليتانلارينين فيليسطين كمپلرينده يئتيشميش اولماسينين دا رولو واردي. بونلاردان بيريسي ده دئوريم سونراسينين ايلك ساوونما باخانليغيني اوستلهنن دوكتور. موصطفا چمران ايدي. قيسا سوره سونرا آمئركا قارشيدي سياستلرين بؤلگهدهكي ايكي اؤنهملي آياغيني اولوشدوران سورييه و ليبييه يئني رئژيمين ان ياخشي موتفيقي دورومونا گلديلر. سورييه، ايران-عيراق ساواشينين باشيندا داورانيشيني (رفتاريني) ايراندان يانا قويدو. چونكو سورييه اؤلكهسيندهكي "موسلمان قارداشلار اؤرگوتو"نون فعاليتلريندن عيراقي سوروملو توتوردو. بو گيريشيم ايله آرتيق بؤلگهده صفلر بليرگين بير حالا گلميش اولدو. همن شكيلده عيراقدا، ايران ايله ساواشين باشيندا سورييه، ليبي و قوزئي كورئا(كره شمالي) ايله اولان ديپلوماتيك ايليشكي لريني كسدي.
ايران، 1981- جي ايلينه گيريركن بير ياندان اؤلكهدهكي كورد آياقلانماسي ايله اوغراشير، بير ياندان دا عيراقلا گيريشدييي ايدئولوژيك ياييلما سياستلري ايله ده بؤلگهده چئشيدلي دوشونجهلر ياراديردي. بؤلگهده سياسي صفلر گرچكلشيركن ليبي، سورييه ايله ايران عسگري و پوليتيك بير بلوك اولوشدوردولار. بو بيرليكدهكي اورتاق پايدا ايسه عيراق و آمئركا، دولايسيلا دا اونون موتفيقي اولان توركييه قارشيدليغي ايدي. ايران-عيراق ساواشينين گئدهرك شيددتيني آرتيرديغي نئيسان 1982-ده سوريه، تورپاقلاريندان كئچن و عيراق نفتلرينين آغ دهنيزه داشييان بورو خطيني قاپاتدي.
عيراقين ساواشيني فينانسه ائده بيلمهك اوچون الينده نفت سووق ائدهبيلهجهيي تك يول اولاراق كركوك-يومورتاليق بورو خطي قالدي. بو خطين دؤوره ائشييي بيراخيلماسي حاليندا ايران بؤيوك بير اوستونلوك الده ائدهبيلهجكدي. اوستهليك عيراقين قوزئيينده بارزاني طرهفيندن اولوشدوراجاق بير ايران-سوريه كريدورو ساواشين قدريني (طالئعيني) ائتكيلهيهجكدي. بونون اوچون ده ايراندا بولونان بارزاني گوجلري دؤورهيه سوخولا بيليردي. بارزاني ايرانداكي كورد آياقلانماسينا رول اولماميش، سادهجه گليشمهلري ايزلهميشدي. ايران و عيراق آراسينداكي ساواشدان فايدالاناراق سورولدويو تورپاقلارا گئري دؤنهبيلمه اوميدي ايله بو ايش بيرلييينه گيريردي. گرچكدن بارزاني ساواشين ايلك ايلي بيتمهدن ايران ايله ايشبيرلييه گئتديكلري يؤنونده آچيقلامالار ياپماغا باشلادي. آنجاق بارزانينين بؤلگهده تك باشينا ائتكيلي اولماسي مومكون گؤرونمهييردي، اوستهليك توركييه آچيسيندان آنلام ايفاده ائتمهييردي. مؤوجود گليشمهلر ايرانين سياسي ائحتياجلارينا جاواب وئرمه ييردي.
ايرانداكي كورد آياقلانماسينين سوردويو تموز 1979- دا، پ.ك.ك ليدئري "اؤجآلان" سورييه گيزلي سئرويسينين يارديمي ايله شاما كئچدي. شاما گلن اؤج آلانين ياخين دستهييني گؤردويو كيشي اوزون سورهدير. بو اؤلكهده ياشايان طاليباني اولدو. همن گونلرده طاليباني ايرانداكي گليشمهلرله ده ياخيندان ايلگيلهنيردي. بو ايلگيدن اؤج آلان دا ائتكيلنميش اولمالي ايدي كي، شامدان توركييهدهكي پ.كا.كا كئچيجي كوميتهسينه گؤندردييي ايلك تعليماتدا "خوجا" كورد آدلي "م. قارا سونقورون" ايرانداكي عوصيانچي عشيرتلرله ايليشكي قورولماسي اوچون گؤرولنديريلديييني بيلديردي. بؤيلهجه آغوستوس 1979- دا قارا سونقور ايرانا گئدهرك چالشمالارا باشلادي. آنجاق بير سوره طاليبانينين سورييه –ايران- ليبي بيرليكدهلييينده ترس دوشهرك عيراق رئژيمي ايله آنلاشماسي اؤج آلانين بؤلگهده داخيل اولاجاغي صفلري ده ائتكيلهيهجكدي.
اؤجآلان ايدئولوژيك قروپ اولاراق اورتايا چيخديغي گوندن ائعتيبارا بارزاني حرهكتيني "فئودال- ايشبيرليكچي" اولاراق تانيتميشدي. بو آيريليق گؤرونوشده ايدئولوژيك كيمي ايدي. او ايسه اصيل آنلاشمازليق حيمايه ائدنلرين فرقليكلريندن قايناقلانيردي. پ.كا.كا-يا گؤره بارزاني او گونه قدر بوتون آمئركا طرهفيندن دستهكلهنميش و كئچميشينده ايمپئرياليزمين امرينه گيرميشدي. گرچكدن بو آنلاشمازليق 1980 اؤنجهسينده سيلاحلي چاتيشماغا دؤنوشموش، اؤزهلليكله ماردين، حككاري و واندا ائتكيلي اولان بارزاني يانليسي عشيرتلر پ.كا.كا-ليلاري بو بؤلگهيه سوخماميشديلار. قان داعواسي بوعدلارينا اولاشان بو آنلاشمازليقدا ايكي طرفدن يوزلرله ايفاده ائديلن ميليتان حياتيني الدن وئردي. آنجاق اؤج آلانين سوريه ايله بارزانينين ايسه ايرانلا اولان ايليشكيلري بو ايكي اسكي دوشمان قروپو همن دوزلهمده بولوشدوراجاقدي.
ايران-عيراق ساواشينين رسمن باشلاديغي گونلرين همن آرديندان توركييهده گرچكلهشن عسگري موداخيله اؤج آلانين ميليتانلاريني (دويوشچولريني) ده گئتديكجه زور دورومدا بوراخماغا باشلادي. بير قيسم ياخالاناركن، بير بولومو ده داغلاردا ساخلانماغا چاليشيرديلار. مؤوجود دورومدا ايصرار ائديلمهسي حاليندا اؤرگوتون الينده ميليتان قالماياجاقدي. لوبناندا 15-26 تموز 1981-ده توپلانان 1- جي پ.كا.كا كونفرانسيندا بوتون ميليتانلارين سورييه و لوبنانا گتيريلهرك ائيتيمدن كئچيريلمهسي، آرديندان دا توركييهيه گئدهرك ائيلملره باشلانماسي قراري آليندي توركييهيه گيريش اوچون اؤن گؤرولن بؤلگه ايسه"بوتان"دي. بو بؤلگه وان، حكاري، ماردين ائللريدن اولوشوردو. بير ايل اؤنجهسينه قدر پ.كا.كا-نين گيرمهسينين مومكون اولماديغي بو بؤلگهلر پ.كا.كا-يا آچيلي وئرميشدي. بارزانينين ك.د.پ- سينه ايراندا بارينما (پناه) و دستهك قارشيليغي پ.كا.كا ايله ايشبيرلييي شرط قوشولموشدو. گرچكدن سورييهده بولونان پ.كا.كا دا "ايرهليچي و دئوريمچي" بير اؤرگوت اولان "گئريچي و فئودال" 1- جي پ.كا.كا كيمي بير اؤرگوتله بير آرايا گلير/ گتيريليردي. سورييه و ايرانين چابالاري ايله بير آرايا گتيريلن ايكي قروپون ايشبيرلييي كؤلگهسينده، توركييهيه قارشي سيلاحلي ائيلم باشلاديلماسي اويغون گؤرولن پ.كا.كا-نين قوزئي عيراقدا ائحتياج دوياجاغي، امنيتلي قووهلر و گئري بؤلگه ساغلانميش اولاجاقدي. بونا گؤره ايران/ رواندوزدا موجهز اولوب توركييه-عيراق سينيري بويونجا سارپ (صعب- چتين) اراضينين بعضي كسيملرينده كمپلري بولونان و زامان-زامان عيراق عسگري هدفلرينه يئرلي دويوشچولر شكلينده سالديريلار دوزنلهين بارزاني، پ.كا.كا-يا بارينما (پناه گتيرمه) اوچون گرهكلي آسانليغي ساغلاياجاقدي. 1- جي ك.د.پ كمپلرينه يئرلهشهجهك اولان پ.كا.كا بورادان توركييه ايچلرينه گيرهرك بير سوره كشف و سيلاحلي تبليغات فعاليتلري يورودهجكدي.
گرچكدن پ.كا.كا "اوزون سوره لي خالق ساواشي" اوچون گرهكلي تئوريك دارتيشمالارا و چاليشمالارا لوبنان ايله آوروپادا باشلادي. يؤنهتيمين ائحتياج دويدوغو دويغو موكممل جوغرافيا، باشلانغيجدا ضعيفلييي بونيهسينده داشييان و بو تهلوكهلردن قورونما ساغلاياجاق امنيتلي گئري بؤلگه بو گيريشيمله ساغلاندي. قيسا سوره سونرا حياتا كئچيريلهجك كشف . دئپولاما (انبارلاما) فعاليتلريندن الده ائديلن بيلگيلر ايراندا دا وئريلدي. بؤيله جه ايران توركييه حاققيندا اولدوقجا آيرينتيلي (دئتاللي) ايططيلاعات الده ائتميش اولوردو.
ايران-عيراق ساواشينين باشلاماسينين آرديندان باتي عومومي افكاريندا عيراقين گلهجه يي و موصول-كركوك بؤلگهسينين دورومو دارتيشيلماغا باشلاندي. نفت بؤلگهسينين ايرانين كونترولونا كئچمهسي يئرينه، بو رولون توركييهيه وئريله بيلهجهيي يؤنونده خبرلر ياييليردي. گرك بو دوروم، گرك آمئركا- توركييه ايليشكيلري، گرهكسه ساواش بويونجا كركوك-يومورتاليق بورو خطيني آچيق توتماسي ايران- سورييه ليبي ايشبيرلييينده توركييهيه يؤنهليك اؤرتولو سالديريلارين نهدهنيني اولوشدوردو.
توركييهيه يؤنهليك اؤن گؤرونون حياتا كئچيريلمهسي اوچون پ.كا.كا-نين 1-جي كونفرانس قراري كيمي گؤرونن "ائيتيم و اؤرگوتلنمه آماجي ايله يورد ديشينا چيخيش فعاليتلري" حضيران 1981-ده باشلاديلدي. 2-جي كونقرهنين گرچكلشديريلدييي حضيران 1982-يه گليندييينده لوبناندا ياخلاشيق (تقريبا) 300 ميليتان توپلاندي و ائيتيملري بهللي سوييهيه گلدي. ايندي سورون بو ميليتانلاري امنيتله قوزئي عيراقا توركييه سينيري بوينجا يئرلشديريلمهلرينده ايدي. گرچكدن پ.كا.كا دا آلديغي قرارلا ((سيلاحلي موجاديله ني)) توركييه تورپاقلارينا داشينما زامانين گلديييني ايفاده ائديردي. 2-جي كونقره نين سوردويو گونلرده ايسراييل لوبنانا سالديري . FK< ايله ديگر قروپلاري گوج دورومدا بوراخان عسگري اوپئراسيونو(عملياتي) گليشديردي. داحا سونرا فيليسطينلي يئرلي ساواشچيلارين دورومو ايله ايلگيلي اولاراق اله گلن آندلاشما ايله FK<-نون لوبناني ترك ائتمك زوروندا قالدي. سورييه طرفيندن FK<- نون تورپاقلارينا قبول ائديلمهيهجهيي آچيقلاماسينين آرديندان، يونان فئري بوتو (ماشين داشييان گمي) سانتروريني ايله تارتوس ليمانينا گلن حبشه، حاواتمه، حيبريل بؤيوك بير تؤرهنله قارشيلانيردي. بو ليستهده اولمايان بير ديگر ايسيم ايسه اؤج آلاندي. آنلاشما سونراسي اؤج آلان سورييهده قاليركن، پ.كا.كا كمپلرينه يئرلشديريلدي. 1983 باهاريندان بري ده كيچيك قروپلار حاليندا عيراقدان توركييهيه گيرهرك كشف و ايططيلاعات فعاليتلرينه باشلاديلار. " پ.كا.كا آچيسيندان ايسه بؤلگهنين گؤرونومو بئله ايدي:
"بيليندييي كيمي بو گون اورتا دوغودا دئوريم و قارشي دئوريم گوجلري آراسينداكي چليشكينين ان چوخ كسكينلشدييي بو گوجلر آراسيندا سيجاق (ايستي) بير موجاديلهنين سوردويو آلانلارين باشيندا عيراق گلمكدهدير. عرب گئريچيلييي ايله عرب ايرهليچي گوجلري آراسينداكي موجاديله عيراق اوزرينده اوداقلاشميشدير(بير نوقطهيه توپلاشميشدير). و بورادا شيدتله بير چؤزومو داياتميشدير. سعودي، اوردون، ميصر، كووئيت اميرليكلري كيمي گئريچي عرب يؤنهتيملري صدام رئژيميني آكتيو دستهكلهيركن، سورييه، ليبي كيمي ايرهليچي يؤنهتيملر و موخاليفت گوجلري صدام گوجلرينه قارشي آچيق موجاديله ائتمكدهديرلر. بؤلگهده آنتي –آمئركانچي بير گوج اولاراق دوغان ايران يؤنهتيمي ايكي ياريم ايلدن بري صدام رئژيمي ايله ساواش دوروموندادير.
ايران ايله، سورييه ايله بيرليكده بو اولوشومو حياتا كئچيريركن بير ياندان دا ((ايسلامي بيرليكدهليك آدينا)) توركييه ايله ائكونوميك ايليشكيلريني گليشديردي. ساواش بويونجا باتي ايله ائكونوميك باغلانتيسيني توركييه اوزرينده سوردوروردو. بوتون بو گليشمهلر ياشانيركن آساييشه (دينجلييه) يؤنهليك بير اولاي نهدني ايله 10 مايس 1983-ده ژاندارمايا پوسقو قروپ (( 3 كيشيني شهيد ائديب، بير سوباي ايله 3 كيشيني يارالايان)) و آرديندان عيراقا قاچان كؤيلولرين ياخالانماسي اوچون بؤلگهده عيراقي 3-5 كيلومئتري ايچينه آلان بير اوپئراسيون دوزنلندي. عيراقين آنكارا بؤيوك ائلچيسي بو عسگري حركته دستهك وئريركن، ان بؤيوك تپكي ايراندان گلدي. ايران ايسلام جومهوريتي باش باخاني "موسوي" ايران رسمي آژانسي "ايرنا" يا وئردييي خبرده، "صدام حسين رئژيمينين قوزئي عيراقداكي اولايلاري ديققتله ايزلهمكدهدير" دئميشدير. بو جومله ايرانين گلهجك اييرمي ايلدهكي تهمل سياستيني اورتايا قويوردو. ايران همن زاماندا اسكي سياستلرينين سوردويونو، عيراق و اؤزهلليكله نفت آلانلاري ايله ايلگيلي گليشمهلري ياخيندان ايزلهديييني توركييهيه خاطيرلاديردي. گرچكدن ايران دستهييندهكي بارزاني گوجلري قوزئي عيراقدا عيراق اوردوسونا مفقودلار وئرديرهرك قيسمن كونترولو اله كئچيريركن، ايران دا جبههنين بو بؤلومونده ايرهليلهمه قئيد ائديردي. قيسا سوره سونرا شامدا بير آرايا گلن بارزاني و اؤجآلان ايشبيرلييي پروتوكولو ايمضالاديقلاريني آچيقلاديلار.
قوزئي عيراقدا بو گليشمهلرين ياشانماسي ايران و سورييهني توركييهنين ياپاجاغي (قيالاجاغي) بير عسگري حركت قونوسوندا دوشوندورمهيه باشلادي. بونون اوزرينه شامدا بولونان اؤجآلانا باسكي ياپماغا باشلاديلار كي، اؤجآلان دا قوزئي عيراقدا بولونان قروپلاري ائيلملره بير آن اؤنجه باشلامالاري قونوسوندا سيخيشديرماغا باشلادي گرچكدن بو گيريشيملرين سونودا پ.كا.كا يئني دؤنهم سيلاحلي فعاليتلريني "اوزون سورهلي خالق ساواشي" آنلاييشي ايله 15 آغوستوس 1984-ده ائروح شمدينلي اولايلاري ايله باشلاتدي.
ايران، سيلاحلي چاتيشمالار توركييه سينيرلاري ايچينده قالديغي سورهجه، رسمي آچيقلامالاريندا "توركييهيه يؤنهليك تئرور ائيلملرينه ايزين وئرمهيهجكلريني" آچيقلاييردي. آنجاق بو ايشي ليبي اوستلهنير و "قذافي" پ.كا.كا-ني دستهكلر آچيقلامالار ياپيردي پ.كا.كا "اوزون سورهلي خالق ساواشيني" باشلاتدي، آنجاق وئريلن دستهيه قارشي ايستهنن ائتكيليي گؤسترمهدي. گوونليك گوجلرينين تعقيبلري سونوندا چوخ سايدا ميليتان يوخ ائلهدي. ايچينه دوشدويو بو دورومدان قورتولوشو او قيش توم يئرلي ساواشچيلاريني قوزئي عيراقا چكهرك چيخماغا چاليشيردي. اؤرگوت ادبياتينا ((ساري قاميش سفري)) اولاراق گيرن بو دوروم اونون ايستهنن سوييهده فايدا ساغلاماياجاغي گؤروشونه نهدن اولماغا باشلاييردي. گرچكدن عسگري حركتليليك بارزانيني دا راحاتسيز ائتميشدي. بوتون يئيهجكلريني توركييه سينيريندان قاچاقچيلار آراچيليغي ايله قارشيلايان بارزانينين بو تكميل ائدن يولو قاپانميش و زور دورومدا قالميشدي. پ.كا.كا-نين عيراق سينيري بويونجا فعاليت گؤسترمهسي و توركييهده گيريشدييي ائيلملري اؤزو اوچون ضررلي گؤروردو. سيخيتنيلارين آشيلاماسي (تزريقي) اوچون پ.كا.كا-نين توركييهيه گيريشده يئني يوللار بولماسي گرهكيردي.
اولايلار 1985- ده آرتيق بير گليشمه گؤسترمهدن پ.كا.كا علئيهينه سوردو. آنجاق 1986 ايلينده آمئركانين سورييه و ليبي ايليشكيلرينين گرگينلشمهسي و چاتيشماغا دؤنوشمهسي توركييهني ده دوغرودان ائتكيلهدي. اولايلاري تعقيب ائدن گونلرده توركييهدهكي آمئركانلي و يهوديلره يؤنهليك سورييه و ليبينين اورقانيزه ائتدييي بير ديزي (سريال) تئرور ائيلهمي مئيدانا گلدي. دوغرودان سورييه"تئرورا قارشي ايش بيرلييي آنلاشماسيني ايمضالاماقدان واز كئچركن" پ.كا.كا 21 مارت 1986-دا 3-جو كونقرهسيني تاماملاميش اولاراق يئني ائيلملره باشلاياجاغيني آچيقلاييردي. يوروتدويو سيلاحلي شيددتين خالق دستهيي اولماديغيندان باشاريسيزليغا اوغراديغيني گؤرن و گؤزلهنن سونوجلاري الده ائدهبيلمهين پ.كا.كا و دستهكلري يئرلي ساواشا كئچيلمهسيني اؤن گؤردولر. بؤيلهجه خالقي اؤرگوتلو گوج حالينا گتيرهرك دؤولتدن قوپاراجاق و پارتييه باغلاياجاق اولان جبهه ائعلان ائديردي. آچيقلانان قرارلار آرتيق ائيلملرين خالقا يؤنهليك اولاجاغيني گؤستريردي. هدف اؤنجهليكله آژان و ايشبيرليكچي اولاراق گرچكلشديريلن دؤولت يانليسي بؤلگه خالقي اولاجاقدي. بارزانينين عيراق-توركييه سينيرينين قوللانيلماسينداكي ايستهكسيزلييي قارشيسيندا دؤوره گيرن ايران، پ.كا.كا-يا و بارزانييه قارشي اولدوقجا آنلاييشلي داوراندي. 1- جي ك.د.پ آچيسيندان سورون پ.كا.كا-نين عيراق سينيريندان گيرمهسينه تپكي اولاراق توركييهنين ياپاجاغي هاوا سالديريلاري ايله يئيهجك اكمالينين كسيلهجك اولماسي ايدي. ايران آچيسيندان ايسه 1- جي ك.د.پ-سيني بو دورومدان قورتاراراق، ايليشكيلري پوزماقدان سورونو چؤزمكدي. سينيردان توركييهيه امنيتلي و قورخمادان گيرن پ.كا.كا ائيلملريني آنادولونون ايچ بؤلگهلرينه قدر ياياراق گؤزلهنن فايداني ساغلاياجاقدي. سورونو آشماق اوچون ايران سينيرلاريني پ.كا.كا-يا آچدي. بؤيلهجه پ.كا.كا-لي ميليتانلار ايراندان يولا چيخاراق وان گؤلو قوزئييندن سيخي يونهتيم اويقولاماسيني قالديرديغي نيسبتا تهلوكهسيز بينگول، تونجهلي، ائلآزيغ بؤلگهلرينه كئچهرك يئرلهشمهيه باشلاديلار. بؤيلهجه پ.كا.كا اوچون دوشدويو سيخينتيلي دورومدان و مورال (روحييه) چؤكونتوسوندن ايرانين يارديمي ايله قورتولوردو. ايران ايسه بو يارديملارا قارشيليق پ.كا.كا-دان بونلاري ايستهييردي:
1- توركييه جومهوريتينين دورومو حاققيندا بيلگي وئرمك.
2- دوغو كوردوستان كوتلهسي ايچينده فعاليت گؤسترمه، دوغو كوردوستان كوتلهسي ايله ايلگي گؤرولدويونده ايكي طرف آچيسيندان آژان (جاسوس) موعاميلهسي ياپيلاجاغي.
3- ايران .ك.د.پ- ايله دوشمنليك تهمهلينده ياناشماق.
4- حودود بويونجا 50 كيلومئترليك شيريتده (مرزي نواريندا) ائيلم يايماماق.
5- توركييهدهكي آمئركا تاسيسلرينه يؤنهلمك.
آنلاشما مادهلري اينجهلندييينده گؤرولهجكدير كي، ايران پ.كا.كا-يا توركييه علئيهينه جاسوسلوق ياپديرميشدير. اؤز كورد وطنداشلاريني سورهكلي كونترولو آلتيندا توتموشدور. ديپلوماتيك آلاندا گوج دورومدا قالماماق اوچون پ.كا.كا-يا اؤز سينيرلاري بويونجا اوزون سوره ائيلهمه ايزين وئرمهميشدير. عسگري آنلامدا دهيرلنديرمه سورونو بليرلهنن 50 كيلومئتيرليك بير شيريت(نوار)، توركييهنين ((ايراندان گلديلر)) سوچلامالاريني داحا باشدا ائتكيسيز حالا گتيرهبيلهجك اؤنهملي بير ماددهدير. پ.كا.كا آنلاشما متنينه صاديق قالاراق ايرانين ايستهكلريني يئربهيئر يئرينه گتيرميشدير. اؤيلهكي، سيفاريش اوزره آوروپاداكي ايرانلي كورد ليدئري اؤلدورمكدن بئله چكينمهميشدير. پ.كا.كا- يا گؤره ايسه ايرانلا اولان بو ايليشكيدهكي اورتاق پايدا بونلاردير. ((ايران يؤنهتيمينين آنتي-آمپئرياليست قونومونا، ايرانين عيراقلا يوروتدويو ساواشا و توركييهنين اورتا دوغودا ايمپئرياليزمين ژاندارماليغي رولونو اويناماسي، كورفئز (خليج) ساواشيندا ايمپئرياليزمين چيخارلاري دوغرولتوسوندا عيراق يانليسي (طرفداري) داوير(رفتار) آلماسي و ايران اوزرينده تهديد اولماسي))نا باغلانيركن ايراندا پ.كا.كا ايله ايليشكي گليشديرمهسيندهكي تهمل نهدن ((پ.كا.كا-نين آنتي-ايمپئرياليست كاراكتئري و توركييهيه قارشي ساواشان ائتكين(تاثيرلي) بير گوج اولماسيندان قايناقلانيردي.
ايرانين ساغلاديغي يارديم كؤلگهسينده گؤزلهنمهديك كئچيدلردن آسانليقلا توركييهيه گيرن پ.كا.كا-ليلار ائيلملرينين تئمپوسونو آرتديرماغا و اولايلاري تونجهلي، بينگؤل كيمي داحا ايچ بؤلگهلره يايماغا باشلاديلار. ايرانين ياناشماسي عسگري اولمادان داحا چوخ پسيكولوژيك فايدا ساغلادي. يئتكيليلرين هر ((سينيردان سوزهرك ائيلم ياپديلار و ديشاري قاچديلار)) ايفادهسينه پ.كا.كا سينيردان اوزاق ايچ بؤلگهلرده ائيلم ياپاراق پسيكولوژيك باسقي قورما ايمكاني الده ائتدي. آرتان اولايلارا قارشيليق توركييه 16 آغوستوس 1986 -دا قوزئي عيراقا يونهليك هاوا حركتلري دوزهنلهدي. حركاتا ان بؤيوك تپكي ليبي و ايراندان گلدي. همن آرديندا ايران- ليبي- سورييه ديپلوماتيك ترافيكي سيخلاشماغا باشلادي. ايران رسمي زيارت اوچون گئدهجك اولان تورك ديشايشلر باخاني خلف اوغلو، ايرانلي يئتكيليلرجه ديپلوماتيك نظاكت قوراللاري ديشيندا بير موعاميلهيه تابع توتولدو. ديشايشلر باخانين دؤنوشو عرفهسينده ايسه ايكي اؤلكه باسينيندا (مطبوعاتيندا) قارشيليقلي علئيهينده يازيلار چيخماغا باشلادي. بير نئچه گون سونرا دا ايران باسيني طرهفيندن علئيهينده سورهكلي يازيلار چيخان آتاتوركون بولوندوغو آنيتكا بيرده، اوچ آيري يئرده يانقينلار چيخدي. هاوا حركاتي پ.كا.كا-يا چوخ ضرر وئرمهديسه ده، حلهليك اولاراق عيراق سينيري بويونجا 1- جي ك.د.پ.-پ.كا.كا ايليشكيسيني بيتيردي. بو دفعه عيراقلا ايليشكيلري پوزولان طاليبانينين باشيندا بولوندوغو YNK هم ايرانلا ايليشكيلريني ياخشيلاشديريركن، بير ياندان دا پ.كا.كا ايله باغلاريني گوجلنديرمهيه باشلادي. بؤلگهيه ايليشكين سياست يورودن ايران و سورييه، پ.كا.كا-نين بؤلگهدهكي گوجلردن دستهك آلمادان تك باشينا وارليغيني سوردوره بيلهجك دورومدا اولماديغيني بيلديكلري و عيراقلي ايكي قروپو دنگهده (تعادولده) توتما نيتلريندن بؤيله بير ايليشكيني دستهكلهييرديلر. ايران بؤلگهده ائتكينليييني طاليباني و بارزاني باغلاميندا سوردورمكله قالمادي، اؤز ايدئولوژيك يولوندا يئني بير كورد سياسي اولوشومونو دا حياتا كئچيردي. بويلهجه قوزئي عيراق سياستينين سادهجه طاليباني و بارزاني ايله يورودولمهيهجك قدر اؤنهملي اولدوغونو اورتايا قوياجاق ايپ اوجلاريني وئريردي.
ايران-عيراق ساواشي بويونجا ايرانا دستهك وئرن بارزانينين 1- ك.د.پ-سي ايله طاليبانينين– YNK سي بونون بدليني چوخ آغير بيچيمده آغوستوس 1988-ده اؤدهديلر. ايران ايله آتشكس ايمضالاماسينين آرديندان عيراق عسگرلري شيميايي سيلاحلارين دا قوللاديلديغي بير ديزي حركتله بؤلگهدهكي كوردلري ايران و توركييهيه قاچماغا مجبور ائتدي. كوردلر بير دفعه داحا 1975- دهكي طالئعي ياشاديلار و سيغينان (پناهندهليك) قونوما دوشدولر.
ساواشين سونونا گلدييينده، ايران توركييه آچيسيندان ايستهدييي سونوجلاري الده ائتميش و سككيز ايل بويونجا توركييهني موصول-كركوك نفت بؤلگهسيندن اوزاق توتماغي باشارميشدي. بونونلا دا قالماميش، توركييهيه قارشي گرهكدييينده قوللانا بيلهجهيي عيراق تجروبهلري ايله زنگينلشديريلميش، سوردورولمه ماليتي (مال اولموش قيمتي) يونلنديريچيلريندن بيريسي اولموشدو. پ.كا.كا دا آرادان كئچن سوره سونوندا بؤلگهني جوغرافي و سياسي ديناميكلري آچيسيندان تانينميش، بللي بير گليشمه گؤسترميش و بؤلگه سياستلرينه اويوم ساغلاميشدي. ايرانين وئردييي دستهكله آرتيق پ.كا.كا بؤلگه پلانلامالاريندا "گئري بؤلگه" قونومونا گليردي. بو يئرلي ساواشين سوردورولمهسي اوچون گرهكلي اولان "اولمازسا اولماز" شرطدير.
ايرانين بؤلگه سياستلري آچيسيندان سئچيمينين نه قدر توش گلهسي اولدوغو ساواش سونراسي سووئتلر بيرلييينده باشلايان داغيلما سورهجيند اوزونو بير داحا اورتايا قوياجاقدي.
اؤجآلان 1989-جو ايلينه گلدييينده ايران اوچون بو دهيرلنديرمهني قيليردي: ((ايران-عيراق ساواشينداكي گوجلرين قونومو دهيرلنديريلميشدير.
بو ساواشدا عيراق رئژيمينين گئريلهمهسينين دئوريمچي گليشمهلره داحا بير دوروم ياراداجاغيني اؤن گورموشدوك. دولايسيلا تاكتيك ايليشكي دوزهيي بير دئوريمدن كئچن ايران عملي ايله سؤز قونوسو اولا بيلير. ايرانا دايالي بير تاكتيك ايليشكي يارارلي اولا بيليردي. بو دا سونوجونو اورتايا چيخارميشدير. هر نه قدر ايران- عيراق ساواشي بير آتشكسله سونوجلانديسا دا، گئنلدهكي دوغرو ياناشما، گرهك كئچميش دونهمدهكي و گرهكسه اؤنوموزدهكي دؤنهمده سينيرلي دا اولسا، بؤيله ايليشكيلرين كيچيمسهنمهيهجك سونوجلارا يول آچاجاغيني اورتايا قويموشدور. بو گون توركييه جومهوريتي ديپلوماسيسينين ان چوخ زورلانديغي بير ايليشكي، ايران سؤز قونوسو اولدوغوندا قارشيميزا چيخير. و گرچكدن بو چليشكي بير آز دا كؤكلو بير چليشكييه دايانماقدادير. رئژيم فرقليكلري، ايراندان قاچان گوجلرين توركييهيه سيغينمالاري، توركييهنين آذربايجان سياستلري، حتتا عيراق سياستي، ناتو ايچينده يوكوملو اولماسي، ايرانين بير چوخ سياستي ايله چليشمكدهدير. بو بيزيم ايليشكي قورمانين اوبيئكتيو تهمهليني اولوشدورماقدادير.
آنجاق بو ايليشكينين پ.كا.كا-ني راحاتسيز ائدن يؤنلري ده يوخ دئييل. ايران و پ.كا.كا-نين گرچك آماجلاريني ايسه اؤجآلان بو شكيلده ايفاده ائديردي:
"ديگر بير ياندان سؤمورگهچي بير گوج اولاراق سون درهجه گئريچي بير پوليتيكاني دا اؤرگوتلره دايادير. بو قونودا آرزولاري واردير. يانليسيز عيراقداكي كوردلره دئييل بوتون كوردوستانا ايليشكين باريز عمللري واردير.كوردوستانداكي اولوسال گليشمهني بوتونلوكله ازمهيي اؤن گؤرمور، آما باغيمسيز-اؤزگور بير دوغرولتوسوندا گليشمهسينه ده بو قدر آچيق دئييل دير و دولايسيلا سيخينتيلي، دؤزوملو اولماغي گرهكديرن بير ايليشكي دورومو اولور. دوغروسو بونا ايليشكين ده دئييلمز، ايران كوردوستانينداكي گوجلرين دوروموندان يارارلانماغا چاليشير. بيز ده اونون ساواشداكي دوروموندان يارالاناجاغيق. آرتيق كيم كيمدن نه قدر يارالانا بيليرسه، او قدر سونوج آلاجاقدير"
ايران پ.كا.كا ايليشكيسينده پ.كا.كا-ني سورهكلي كونترولو آلتيندا توتدو. ايرانلي كوردلره سيرايت ائدهبيلهجك گليشمهلرين اؤنونو آلماغا چاليشدي. آنجاق زامان-زامان اؤلكهسيندهكي كورد حرهكتينين بؤلونهرك ضعيفلهمهسيني و وار اولان توركييهيه يؤنهلمهسيني ساغلاماق اوچون پ.كا.كا مركزلي گيريشيملري تشويق ائتدي. پ.كا.كا سياسي چيخارلارينا ضرر وئرهجهييني گؤردويو دؤنهملرده ايسه يئريندهجه موداخيله ائدهريك اؤرگوتو سينيرلاماغا گئتدي. اؤرنهيين، ايران- عيراق ساواشينين بيتمهسينين آرديندان كاسيم 1988-ده ايران بير قيسيم پ.كا.كا-ليني توتوقلادي. بو حرهكت طرزينين نهدهني اولدوقجا ايسلامي، موتيولر داشيييردي. بونا گؤره ايران ايسلام جومهوريتي "قادين و ارككلرين بيرليكده داغدا بولونمالاريني" ايسلامي آنلاييشا اويغون بولماميشدي.
آنجاق يئني دؤنهمده سووئتلر بيرلييينين داغيلماسي ايله اورتايا چيخان آسيا جومهوريتلرينين وارليغي ايرانين توركييه سياستينده پ.كا.كا-ني يئنه اؤنهملي بير قونوما يوكسلتدي. اوزهلليكله آذربايجانين باغيمسيزليغينين قازانماسي ايله اؤلكهسيندهكي آذري توركلرين بوندان ائتكيلهنهجهيي و توركييهدن يارديم آلا بيلهجهيي حئسابلارينا ياپان ايران، 1989 -جو ايلين سونراسيندا پ.كا.كا-نين وان قوزئيي، آغري و قارص سينيري بويونجا حركتلريني، اوزهلليكله دستهكلهيهرك توركييه-آذربايجان باغلانتيسيني كسمهيي هدفلهدي. آنجاق گليشمهلري او قدر ديققتلي تعقيب ائتدي كي، پ.كا.كا-يا دستهيين رسمي آلاندا اؤزونو گوج دورومدا بوراخماسينا ايزن وئرمهدي. پ.كا.كا-ني چاليشماغا تشويق ائدركن بير ياندان دا پ.كا.كا-نين دا سيلاحلي چاتيشمالاري "گئريللادان" (يئرلي ساواشدان) اوست آشامايا داشيرماسيني انگللهيهجك سياستلر اويقولادي. ايران-توركييه سينيري بويونجا اوزانان"سرحد و زاقروس" ايالتلرينين پلانلامالاريندا ايرانا "گئري بؤلگه" رولو وئريلمهسينه گؤز يومدو. ائيلملرين آرتاراق داوام ائتدييي 1991-جي ايلين يازينا قدر قارص و آغريدا فعاليت گؤسترن پ.كا.كا ميليتانلاري قيشي ايراندا كئچيريركن، باهاردا تيكرار توركييهيه گيرهرك ائيلملريني سوروردولر. بؤيلهجه ايران ان حرهكتلي گونلرده آذربايجان –توركييه ايليشكيلريني كسمه گؤرهويني باشاريلا پ.كا.كا-يا يوكلهدي. تانسيونون (قان فيشارينين) ياخشيجا يوكسلديي بو دؤنهمده ايران، پ.كا.كا-يا بير آز داحا خوش گؤرو گؤستهرهرك بؤلگهيه ياخين دامات آلانيندان 1992-دن بري ساواشچي مالييه و قورخانا چيخارماسينا "گؤز يومدو" قافقازلاردان گتيريلن سيلاح و بنزري ملزمهلرين توركييهيه بو بؤلگهدن گيريشلريني تشويق ائتدي. پ.كا.كا-نين توركييه ايچيندن ساغلاياجاغي قايناقلارين دؤنهمين گرهكدييي قدر توركييهني انگللهمهيهجهييني دوشوندويوندن، آنلاشمالارين خيلافينا اؤلكهسيندهكي كورد پوتانسييئلين پ.كا.كا-يا دستهيينه گؤز يومدو.
پ.كا.كا تاريخي آچيسيندان بير دؤنوم نؤقطهسي تشكيل ائدن و عسگري يئنيلگينين باشلانغيجي اولان 1992-جي ايلين آغوستوس-ائيلول- اكيم آيلاريندا تورك سيلاحلي قووتلري طرهفيندن قوزئي عيراقدا گرچكلهشديريلن اوپئراسييون سونراسي اولايلار، پ.كا.كا-ني محو اولماقدان قورتاردي. پ.كا.كا بو چيخمازدان طاليباني ايله آپارديغي آنلاشما سونراسيندا ايران سينيريداكي"زهلهيه" داشينيركن بير باخيمدا ايرانين قوروماسي آلتينا گيريردي. ايرانين ساغلاديغي امنيتلي بير گئري بؤلگهنين بولونماسي، پ.كا.كا-ليلادا زامان-زامان رخاوته يول آچديغي اولوردو. بو رخاوت دؤنهملرينده آنلاشما خيلافينا آچيقدان حركت ائدن پ.كا.كا-ليلار ايراني اينكار ائتمهيهجهيي قدر زور دورومدا بوراخديقلاريندا، مجبور اولاراق توركييهيه تسليم ائديله بيلرديلر. بونون بير اؤرنهيي 12 مارت 1994-ده ياشاندي. گوونليك گوجلري ايله گوندوز سيلاحلي چاتيشمايا گيرن بير قروپ پ.كا.كا-لي ايرانا قاچينجا توركييهيه تسليم ائديلديلر. اولاي ايلگيلي ايالت راپورونا "قايتاريلان بيريملرين رخاوتي، ايران دؤولتي ايله اولان ياخينلقلارين دوستجاسينا بير شكيلده اولماسيندان قايناقلانير" شكيلده يئر آليردي.
ايراندا "دوغو كوردوستان ايالتي" سوروملوسو اولاراق گؤرهو ياپانلار چوخ دفعه ايران رسمي مقاملاريندان ايستهكلري و گتيرديكلري سينيرلامالاردا شيكايتچيديرلر. بونا گؤره ايران "كيمي زامان دستهك وئرمكده، بيردن-بيره ده دستهيي كسهرك چارهسيزليك ايچينده باغيمليليغي درينلشديرمكدهدير. چاتيشمالاردا يارانانلارين تداويسينه آوروپادان هاوا يولو ايله گلنلره و چوخ ديغيرلاتمالارا دستهك وئريلمكدهدير. پ.كا.كا-ليلاري راحاتسيز ائدن بير ديگر خوصوص ايسه ((اوزاقدان توپ آتيشلاري ايله ميليتانلارين راحاتسيز ائديلمهلري ايدي. او ايسه بو گؤرونوشده توركييه ايله ايران آراسيندا و چاتيلان آنلاشمايلا دوزنلهنميش "اورتاق اوپئراسيوندو" و رسمي ايليشكيلرده ايران گؤرولدويو اوزره تئرورا قارشي ايش بيرلييي ائديردي.
ايران توركييه ايليشكيلريندهكي تمل چيخار چاتيشمالاريننين اورتايا قونولماسي بو زمينده ايران طرهفيندن پ.كا.كا-يا وئريلن رولو آنلاماغي آسانلاشديراجاقدير.
تاريخي تهمللري اولماقلا بيرليكده، بؤلگهسل بير گوج اولاراق ايران و توركييه بير جوغرافيادا فرقلي دونيا آنلاييشين تمثيلچيلريدير. آخساق يؤنلري اولسا دا، توركييه باتيلي آنلامدا چوخ حيزبلي دئموكراسي ايله يؤنهتيلن لايك بير اؤلكه اولدوغونو ايفاده ائتمكدهدير. بو گرچكلر ايران ايله دابان-دابانا ضيددير. ايران يؤنهتيمينين ايقتيدارا گليشي طرزي و تمل ايدئولوژيسيندهكي ياناشما، توركييهيه يؤنهليك سياسي يؤنتهم قونوسوندا اونو سينيرلانديرماماقدا، حوقوق ديشي اويقولامالارا ايمكان وئرمكدهدير. توركييهنين رئژيمي، اؤلكهدهكي باسقي قروپلاري و دؤولتين وصف ائتدييي بو تيپ اؤرتولو حركتلره ايزن وئرمهمكدهدير. توركييه مودئل اولاراق قافقازلاردا و اورتا آسيادا دا ايرانين رقيبيدير. بو آلتئرناتيو اولما گرچهيي ايران طرهفيندن اؤز رئژيمي ايچينده بير تهديد اولاراق آلقيلانماقدادير.
ايران، اؤلكهسيندهكي آذري تورك و باشقا تورك سويلو نوفوسون گلهجكدهكي باغيمسيزليق ايستهكلريندن قورخماقدا، بويله بير گيريشيمده توركييهنين اؤنهملي رول اويناياجاغيني اؤن گؤردويوندن توركييهيه يؤنهليك اؤرتولو حركتلري دستهكلهمكدهدير.
دونيا ائكونوميسينه ائنتئقره ائديلمهيه چاليشان اورتا آسيا و قافقاز نفتلري ايله ائكونوميك زنگينليكلرينين توركييه اوزريندن داشينماسي باخيميندان دا توركييه ايرانا پوتانسييئل بير رقيب اولاراق گؤرونمكدهدير. ائنرژي قايناقلارينين نقليندهكي كئچيدلرده اؤنجهليكله گوونليك آرانديغي ديققته آليناجاق اولورسا، ايستقرارسيزلاشديريلميش بير دوغو آنا دولو ايرانين خزر دهنيزيندن باشلاياراق بصره كورفئزينه اوزانان اولاشيم خطيني اؤن پلانا چيخاراجاقدير.
ايران سياست اولاراق گرك عيراقدا اولان ساواش بويونجا، گرهكسه كووئيت كريزي (بوهراني) سونراسيندا قوزئي عيراقلا ياخيندان ايلگيلنميشدير. بو بؤلگهدهكي سياستلرينده گرهك 1-جي ك.د.پ ايله گرهكسه "ي.ن.ك" ايله ايليشكيلريني ياخشي توتماغا چاليشميش، زامان-زامان بيرينه باشقاسيندان دا ياخين گورونموشسه ده، ايليشكيلريني پوزماميشدير. آنجاق بؤلگهده سياستلرينين ائتكيلي و اوزون سورهلي اولماسينا بو قروپلارا گووهنيلمهيهجهييني گؤردويوندن، اؤز ايدئولوژيسينه اويغون ايسلامی اولوشوما اويغون زمينه ياراداراق بونو بؤلگه سياستينده ائتكيلي قيلماغا چاليشميشدير.
چوخ ياخيندان ايلگيلندييي قوزئي عيراقلا ايلگيلي اولاراق باغيمسيز بير كورد دؤولتينه قارشي چيخميش، بونون بؤلگهده آمئركا طرهفيندن اولوشدورولماغا چاليشان ايكينجي بير ايسراييل اولاراق آلقيلانديغيني چئشيدلي پلاتفورملاردا ايفاده ائتميشدير. بؤلگهيه ايليشكين بير ديگر دوشونجهسي ايسه توركييهنين قوزئي عيراقي اوز تورپاقلارينا قاتا بيلهجهيي يؤنونده اولموشدور.
سون ايللرده گليشن توركييه-ايسراييل ايشبيرلييي ايسه توركييه –ايران چليشكيسينه يئني بير بوعد قازانديرميشدير. ايران بو گليشمه ايله ديني بير تهمهله اوتورتدوغو"صهيونيزم" آلقيلاماسي سونوندا توركييهيه يؤنهليك سياستلرينه داحا ديققتلي اولاراق يوغونلاشاجاقدير.
بو نهدنله سياستلرينين كلاسيك يؤنتهمي اولان توركييهني ايستيقرارسيزلاشديرما چابالاريندان واز كئچمهيهجكدي.
ايران بؤلگهده اؤزونه جيددي بيررقيب اولاراق گؤردويو توركييهيه قارشي پ.كا.كا-ني دستهكلهدي و بونو سياستينين اساس داياناغي حالينا گتيردي. شوبههسيز ايران كيمي اؤرتولو حركتلر قونوسوندا يئتهنكلي و دنهييم (تجروبه) صاحيبي بير اؤلكه سادهجه پ.كا.كا كيمي بير آراجلا سينيرلي قالا بيلمزدي. گرچكدن ايسلام آدينا يولا چيخديغيني دوشونن و بو تهملده توركييه دوشمنليييني يورودن اؤرگوتلري ده دستهكلهمكدهدير و بونو ياپاركن ده اؤزونو دوغرودان سوروملولوق آلتينا سوناجاق گليشمهلر يئرينه "خبريم يوخ" داوري ايله ايليشكيلريني سوردورور/سوردورمكدهدير. بير ياندان دا يونانيستان و ائرمنيستاني يانينا آلاراق توركييهني بؤلگه يان-يؤوره قومارغي (محاصره) سياستيني دريندن و ياواش-ياواش حياتا كئچرمهيه چاليشماقدادير و ايران و توركييه مؤوجود دوروملاريني موحافيظه ائتديكجه، توركييه ايله ايليشكيلرينين دوزلمهسي مومكون گؤرونمهمكدهدير.
پ.كا.كا ليدئرينين جزا ائوينده اولدوغو گلينن آشامادا پ.كا.كا ايرانا، ايران پ.كا.كا-يا چئشيدلي روللار بيچهجكدير. عسگري آنلامدا اولدوقجا ضعيفلهين اؤرگوت وارليغيني قورماق اوچون گلهجكده ده بير بوتون و يا پارچالنميش اولاراق گوونلي آلانلارا ائحتياج دوياجاقدير. اؤرگوت اوچون بونون بير دؤولت اولاسي، وارليغيني سوردورمه آچيسيندان اونا امنيتلي سيغينما آلانلاري سوناجاقدير و بو اورتام حياتي اؤنهمه حايزدير. كئچميشده چوخ دوشوك ماليته توركييهني ايستيقرارسيزلاشديراراق ايستهديكلريني آسان الده ائتمه آليشقانليغي منيمسهين ايران، بو داويرداندان چوخ آسان واز كئچمهيهجكدير.
قالدي كي، پ.كا.كا كيمي اييرمي ايلدير ياني باشيندا فعاليت گؤسترن، ليدئر، جوغرافييا، ائيلم و بؤلگه تجروبهسي اولان بير اؤرگوتدن قوپا بيلهجك اورتا بوي بير پارچا يئني اولوشوملار ياراتماقدان هم داحا آرتيق فايدا ساغلاياجاق، هم ده ماليتي دوشوك اولاجاقدير. چونكو بو تيپ بير اؤرگوت ايران سياستلرينه خيدمت ائتمه يئتهنهييندن يوخسون (محروم) اولاجاقدير و دستهيي حق ائده بيلمز.
ایضاح:مانیوئلا اهرم آنلامیندادیر.
0 Comments:
Post a Comment
<< Home