Azәrbaycan Kürdüstan sınırlarını bәlirlәmәdә tәmәl alınması gәrәkәn ilkәlәr

Mehran Baharlı

Azərbaycan milli hökümətinin Azərbaycan sərhədləri haqqındakı düşüncələri və uyqulamaları tamamı ilə yanlış və tarixi-istiratejik-milli baxımdan yanlış inanc və siyasi zə'f üzündən ortaya çıxan şeylərdir və bizi və Azərbaycan'ın gələcəyini bağlamaz.

açıq net'də yayılan aşağıdakı yazı, həm zamanlama baxımından yerində və həm içərik açısından -bir iki nöktə dışında- məntiqli və doğru əsaslar üzərində qurulmuş uyqun bir cavabdır.

نامه سرگشاده به احزاب وسازمان های کرد ایرانی

fursetden istifade ederek oz adima onu hazirlayanlardan teşekkur edirem.

yuxarida dediyim bir iki nokte ise bunlardan ibaretdir:

1- yazida en temel sorun, kurd-turk ve azerbaycan-kurdustan sinirlari ve serhedlerinin belrilenmesinde te'qib ebilecek yontemin, azerbaycan milli hokumeti ve kurdustan dovletinin aralarinda imzaladiqlari anlaşmanin ruhununa bagli qalma oldugu yazilir.

a- eger bu "ruh"dan meqsed danişiqlar ve diyaloqsa, bu butunuyle qebul edilecek ve her iki terefin chixarina olan bir yontemdir.

b- eger bu "ruh"dan meqsed, o iki dovlet arasinda yapilan anlaşmalar ise, bu hech bir şekilde qebul edilecek bir ruh deyildir ve butunuyle turk xalqi ve azerbaycanin milli chixarlarina tersdir.

o anlaşmalarda var olan esas sorun, etnik azerbaycan yerine , pehlevi dovletinin idari teqsimati esas alinmasidir ve bu yanliş ve azerbaycanin torpaq butunluyune ters olan idari teqsimata gore SULDUZ'un kurdustan dovletine daxil edilmesidir.

bu olumcul xeta ve yanlişliq -ki azerbaycan demokrat firqesi sahib oldugu yanliş azerbaycan tesevvuru, pehlevi diktasinin idari teqsimatini gozu bagli qebul etmesi ve sovet dovletinin zorlamasi ile menimsenmişdir , hech bir şekilde bugun uchun gecherli olabilmez ve an başda azerbaycanin sulduz, tikan tepe, sayin qala .... turk xalqi ichin qebul edilmezdir.

azerbaycan demokrat firqesi eyni yanlişligi bicar-gerus, yassu kend,qorve, sunqur baresinde de eleyibdir. oteki yandan eyni yanlişliq fars-merkezi dovletle de olub ve bunun neticesinde azerbaycanin bugunku zencan, hemedan, qezin, tehran, qum ve merkezi ostanlari azerbaycanin dişinda qebul edilib ve fars-merkezi dovlete biraxilibdir.

başqa bir deyişle azerbaycan milli hokumetinin azerbaycan serhedleri haqqindaki duşunceleri ve uyqulamalari tamami ile yanliş ve tarixi-istiratejik-milli baximdan yanliş inanc ve siyasi ze'f uzunden ortaya chixan şeylerdir ve bizi ve azerbaycanin geleceyini baglamaz.


bu barede aşagidaki yaziya baxabilersiniz:
http://kurd-yayilmasi.blogspot.com/

سلدوز ترك را جزو جمهوري كردستان كردند
http://kurd-yayilmasi.blogspot.com/2006/03/1320-1301-1320.html
راديو بي بي سي: اروميه و سلدوز مزاحم آرمان كردستان هستند
http://kurd-yayilmasi.blogspot.com/2006/03/blog-post_114330816335996702.html

men burada qissaca azerbaycan-kurdustanin sinirlari ve serhedlerini belirlemede vaz gechilmez olan esaslari siralayiram:

1- iranin şimal qerbindeki butun turk yerleşim menteqeleri azerbaycan'a ve iranin şimal qerbindeki butun kurd yerleşim bolgeleri kurdustan'a daxil edilmelidir.

2- esas alinacaq zaman kesidi ve tarix, indiki etno-demoqrafik durum deyil, 1906 ilinden qabaqki etnik veziyyetdir. 1906 tarixi fars shovenisminin iran dovleti ve burokrasisine hakim oldugu tarixdir. ve bu tarixden sonra etnik bolgelerinin terkibinde gerchekleshen butun deyishikler (turkiye ve azerbaycana gelen kurd tayfalar, azerbaycana yerleshdirilien kocheri kurd tayfalari, boyuk sheherler,... urmu ve benzerlerine yapilan kurd koch ve axinlari ve....), koloniyal deyishiklikler olub hech vaxt etnik bolgelerin serhedlerini te'yin edilmede esas alinabilmez.

neceki iraqda barzani ve talebani, kurd bolgesi ve xususen kerkuk'un istatosunu belirlemek uchun be's rejimin qurulmasindan qabaqki veziyyetin esas alinmasi hetta bu tarixden sonra bolgeye koch eden ve ya yerleshdirilen ereblerin bele, bu torpaqlardan eshiye atilmasini mudafie edirler, biz de 1906 ilinden sonraki azerbaycana turkiye, iraq ve ya iranin bashqa bolgelerinden yapilan kurd kochlerinin azerbaycanin serhedlerini belirlemede hech bir te'siri olmayacagini savunmaliyiq. azerbaycan torpaqlarinda 1906dan sonra olushmush her hansi kurd yerleshim bolgesi, sheher ya da kend ferq elemez, yuzde yuz kurd olsa da gine de azerbaycana daxil edilmelidir.

3- 1906 tarixinden sonra bugun kurdlerle meskun olan savucbulaq (mahabad),xana (piransheher), saqqiz ve.... de yashayan turkler, kurdlerin basqi ve saldirilarina me'ruz qalib ve oz tarixi yurd yuvalarini terk etmishler. bu qachish xususiyle inqilabdan sonra sur'etli olubdur ve bolgedeki onlarca turk kendi boshaldilib halbuki azerbacanda yashayan hech bir kurd buradan kurdustana geri qayitmayibdir.

azerbaycan ve kurdustan serhedlerini mubahise edende hemishe kurdustan turklerinin (xana, saqqiz, savucbulaq,....) ve buralardan koch -qachmaga mecbur edilen turklerin kurdustana qayidilmasi, bunlarin kurdustan federe dovleti terefinden maddi (ev, torpaq, mal-davar) zererlerinin qarshilanmasi, qayitmalari mumkun deyilse de ele onlarin sayisi qeder kurdun (veya kurd yerleshim merkezinin) azerbaycan torpaqlarina daxil edilmesi shert qoshulmalidir.

4- etnik azerbaycanin bicar, qorve ve sunqur bolgeleri de kurdustan ve kirmanshahan ostanlarina daxil edilib, buraya bir terefden boyuk kurd muhaciret ve girishi gerchekleshib bir terefden de buranin yerli turk ehalisi zencan ve hemedan ostanlarina muhaciret edib ve edirler.

azerbaycan ve kurdustan serhedlerini mubahise edende hemishe bicar, qorve ve sunqurdaki turk bolgelerinin mutleqen azerbaycana daxil edilmesi vurqulanmalidir. haranin turk bolgesi oldugunu tesbit edende de bugunku vez'iyyet deyil, 1906'dan qabaqki cemiyyetin etnik terkibi nezerde alinmalidir.

qerbi azerbaycandaki bir sira kurd yerleshim merkezlerinin federe kurdsutana baglanabilmesi hetta bu movzunun mubahise edilmesi, ancaq ve yalniz bicar, qorve ve sonqurun daha onceden federe azerbaycana baglanmasina meshrutdur.

5- yuxaridaki tarixi demoqrafik usullardan bashqa, azerbaycan-kurdustan serhedlerinin te'yin edilmesinde siyasi istiratejik esaslar da rol oynayir. orneyin hetta eger turkiye- iran sinir boyunda 1906dan qabaq da bir sira kurd bolgeleri movcud omush olsa- ki bele bir sheyin oldugundan arxayin deyilem- bu kurdlerle meskun yerleshim bolgeleri gine de hech bir shertinen kurdustan dovletine daxil edilebilmez.

iranin qerbinde turkiyenin butun sinir boyu tek qonshusu azerbaycan olmalidir ve azerbaycan -turkiye arasinda cografi bir sed veya fasile yaratmaq azerbaycan ve turk xaliqinin istiratejik chixarlari ve xususiyle kurd ve merkezi fars dovlet qarshisinda emniyyetinin saglanmasi uchun heyati oneme sahibdir.

bashqa bir deyishle iranda etnik veya federal kurdustanin turkiye ile ortaq serhedi yoxdur ve olmayacaqdir.

6- eyni shekilde eskiden turklerle meskun olan ushnu shehristani azerbaycani iraqa- ve bu vesileyle orada yashayan ve kurd yayilmachiligi ve zulmune me'ruz qalan turkman diyasporamiza baglayan tek gechidir. bu nedenle ushnu (xana) indiki etnik terkibi ne olursa olsun mutleqen azerbaycan serhedleri ichinde qalacaqdir.

bashqa deyishle etnik veya federal azerbaycan ne olursa olsun, iraqa ortaq serhedi olmalidir.

7- urmu golunun guneyinde kichik bir bolum mahabad shehristanina bagishlanib ve belece urmu ile sulduz arasinda qopuqluq olushdurulubdur. bu yolla bir terefden kurdlere urmu golune chixish yaolu saglanib bir terefden de sulduz- tikan tepe-sayinqala hetta bicar gelecekde kurd ishqali qabaginda savunmasiz biraxilibdir.

urmu-sulduz mehveri guney azerbaycanin qerbi serhedlerini qorumaqda heyati oneme sahibdir. bu mehverde her hansi qopuqluq, yuxarida urmu-salmas-xoy-chaldiran-maki'nin ve ashagida sulduz-tikan tepe- sayin qala- bicar- yasu kend- qorve- sunqur'un dushmesi ve rahatliqla kurdustana ilhaq edilmesi demekdir.

bu nedenle, urmu goulunu guneyinde ona qonshu olan ve mahabad shehristanina daxil edilmish 1906'dan qabaqki turk bolgeleri- indiki etnik terkibi ne olursa olsun - azerbaycana ayiddir.

bashqa bir edyishle etnik veya federal kurdustanin urmu golune chixishi yoxdur ve olmayacaqdir. urmu-mehemmedyar-sulduz arasinda qopuqluga izin verilmemelidir.

8- azerbaycanin kurdustanla olan ortaq qerbi serhedleri ve umumiyyetle kurd-turk meselesi haqqinda fikir soyleyenler genellikle sherqi azerbaycan ve erdebil ostanlarindandirlar. elbette bu ozluyunde pis bir shey deyildir hetta chox gerekli ve sevindirici bir durumdur. amma tecrube gostermishdir ki bu yurddashlarimiz turk-kurd ve azerbaycan-kurdustan meselesine derinden ve her terefli beled deyildirler.

bu yuzden bu meseleler haqqinda mutleq shekilde yerli ehaliden olan aydin ve aktivistlerimiz - ve oncelikle qerbi azerbaycan, kurdustan (bicar, qorve, yassu kend, sunqur...) ve hemedan (bahar, esedabad, ....) soz sahibi olmali ve on plana chixmalidirlar.