نامهاى توركى در كردستان كه به فارسى تغيير داده شده اند

نامهاى توركى در كردستان كه به فارسى تغيير داده شده اند

بخشى از مقاله نام هاى "بيگانه" تركى و عربى- حميد دباغى

ּּּּּּּּּּּּּּּּ

هدف: نامهاى توركى و عربى

از نامهاى تغيير داده شده پيش از تشكيل كميسيون جغرافيا مىتوان به نامهاى زير اشاره نمود: اورمو (---> رضائيه)٫ سالماس (---> شاهپور)٫ تركمن صحرا (---> دشت گرگان)٫ سولدوز (---> نقده)٫ سلاخ (---> بصيرآباد)٫ آق قلعه (---> پهلوى دژ)٫ عربستان (---> خوزستان)٫ بندر انزلى (---> بندر پهلوى). قابل توجه است كه تمام اين اسامى مربوط به مناطق ملى ترك و عرب مانند آذربايجان٫ تركمنستان و عربستان بوده اند.

پس از تشكيل كميسيون جغرافيا سياست فارس سازى شامل تمام نامهاى توركى (و عربى) شهر٫ ده٫ رودخانه٫ كوه٫ بخش٫ خيابان٫ كوچه٫ دشت٫ محله و حتى طوائف شده است. در يكى از اسناد كميسيون گفته مىشود: "اگر در اين اسامى جغرافيايى كلماتى مانند چاى٫ سو٫ بولاق و نامهاى مشابه آن باشند٫ اين اسامى بيگانه مشخص و به فارسى تغيير داده شوند....براى ديگر مناطق كشور كه داراى نام هاى نامناسب و غيرفارسى اند٫ فرهنگستان نامهاى مناسبى پيدا كند." همانگونه كه ديده مىشود با ايجاد تناظر بين "غيرفارسى"٫ "نامناسب"٫ "بيگانه" و "كلمات توركى" آشكارا و عملا زبان ٦٥% از جمعيت كشور كه غيرفارسى است و در درجه اول زبان توركى نامناسب و بيگانه انگاشته شده است.

جاى تعجب نيست كه از نخستين اقدامات اين كميسيون تعويض بسيارى از نامهاى توركى در سراسر كشور و در آذربايجان و نيز برخى نامهاى عربى در عربستان بوده است. به عنوان مثال: ساووج بولاغ (---> مهاباد)٫ آجى چاى (---> تلخه رود)٫ قيزيل اؤزه ن (---> سفيدرود)٫ قاراجاداغ (---> ارسباران)٫ جيغاتى چاى (---> زرينه رود)٫ ميدان چاى (---> مهران رود)٫ سايين قالا (---> شاهين دژ)٫ ميانجى (---> ميانه)٫ قاراعئين (---> سيه چشمه)٫ خيياو (---> مشگين شهر)٫ اوجان (---> بستان آباد)٫ باغيش (---> بخشايش)٫ توفارقان (---> آذرشهر)٫ تاتائوچاى (---> سيمينه رود) .

وضعيت نامهاى عربى چندان متفاوت نبود. پس از آنكه نام نياخاك اعراب ايران از عربستان به خوزستان تغيير داده شد٫ بدون توجه به موجوديت و فرهنگ ساكنين اصلى منطقه٫ مردم عرب٫ نامهاى شهرها٫ رودها٫ دشتها و حتى كوچه ها و محله ها هم تغيير داده شد. مانند: محمره (---> خرمشهر)٫ ناصرى (---> اهواز)٫ فلاحيه (---> شادگان)٫ بنىطرف (---> دشت ميشان)٫ عبادان (---> آبادان)٫ بساتين (---> بوستان)٫ خفاجيه (---> سوسنگرد)٫ ملامير (---> ايذه)٫ حويزه (---> هويزه)٫ گج قارا گؤل (--->گچساران)٫ (اين نام توركى بود)٫ خزعل آباد (---> خسروآباد)٫ خزعليه (---> خرم كوشك)٫ معشور (---> ماه شهر)٫ سيمره (---> كرخه=گاماسب) و غيره.

مى توان گفت كه در عمل كميسيون جغرافيا در تمام مكاتبات و مصوبه هاى خود منحصرا بر اسامى توركى متمركز شده و خواهان تغيير آنها به اسامى فارسى نه تنها در آذربايجان و ديگر مناطق ترك نشين بلكه در تمام سطح كشور گرديده است. در سالهاى ١٩٢٧ وزارت جنگ تغيير اسامى نامهاى ارمنى در ناحيه ماكوى آذربايجان را به هئيت وزراء پيشنهاد كرده بود. با اينهمه عمده نامهايى كه تغيير آنها مورد بررسى قرار گرفت نامهاى توركى مانند قلعه (قالا) جيك (---> عزيز آباد)٫ باخچاجيق (---> سردار آباد)٫ قارا خاچ (---> على آباد)٫ قارا كيليسه (---> امان آباد) بوده اند.

نمونه ديگر در سال ١٩٣٧ مصوبه اى جهت تعويض نامهاى كردى اماكن در استان كردستان پذيرفته شده٫ اما از ٤٤ اسم تغيير يافته اكثريت آنها نه كلمات كردى٫ بلكه همه از نامهاى توركى اين منطقه بوده است. - از نامهاى توركى در كردستان كه به فارسى تغيير داده شده اند برخى از اين قراراند:

حسن اووا قاشيق (---> حسن آباد كوشك)٫ اويول (---> الا)٫ ايچى (---> ايشه)٫ باشماق (---> باشه)٫ بانگلى (---> بنگى)٫ آياق چى (---> پادار)٫ يئكانلى (---> تيكان)٫ چاخيرلى (---> جاگر)٫ آللاه يار (---> خدايار)٫ آشاغى و يوخارى آلتون (عليا و سفلى) (---> زرينه رود بالا و پائين)٫ قوتاق جيق (---> سبزده)٫ كره سى (---> سبز كوه)٫ باش بولاق (---> سر چشمه)٫ آق تپه (---> سفيد تپه)٫ سليمان كندى (---> سليمان كند)٫ سوماقلى (---> سماق ده)٫ قاراقان (---> سياه دشت)٫ قارا گؤل (درياچه سياه) (---> سياه گل)٫ قارا بوغدا (---> سياه گندم)٫ قارا قايا (---> سياه پايه)٫ قاچيان (---> كاميار)٫ قوتلو (---> كبودان)٫ قالاجيغا (---> كلاچك)٫ قاراناو (---> سياه ناو)٫ عرب اوغلو (---> فرخزاد)٫ قيبله بوداغى (---> قبله چشمه)٫ قاراچمن (---> سياه چمن)٫ قاپلانلى (---> كوپلان)٫ قوجوق (---> كوچك)٫ قاشيق (---> كوشك)٫ قالبان (---> گل خيزان)٫ قوزلو (---> گلزار)٫ گلين (---> گلشن)٫ طاهير بوغدا (---> گندمان)٫ ماماق (---> مامك)٫ ساووج بولاق (---> مهاباد)٫ قاميشلى (---> نيستان)٫ يورغول (---> يارگل).